Երևան-Բաթում` հարավկովկասյան երկաթուղով: Մանրամասներ

Նախորդ անգամ նկարագրել էի, թե ինչպես եմ գնել տոմսերը` Երևան-Բաթում գնացքի համար:

Ճիշտն ասած, այդ տհաճ վերաբերմունքից հետո, որոշել էի տոմսերը հետ տալ և գնալ մեքենայով:
Բայց այստեղ էլ ЮКЖД-ն թակարդ ունի ուղևորի համար:
Ամեն տեղ գովազդվում է, որ 120 ժամ մեկնումից առաջ տոմսը վերադարձնելուց պահվում է 0 տոկոս:

Սակայն անմիջապես հետո անորոշ բացառություն է գրվում, որ սպասարկման վճարը հետ չի վերադարձվում: Որքան է այն կազմում` տոմսի վրա չկա:
Երկաթգծի տեղեկատվականից ասացին, որ դա 1200 դրամ է: Այսինքն այս 0 տոկոսը ֆիկցիա է:

Երևանի սրտում, 23 ամյա անկախ Հայաստանի երկաթգծի կայարանի պատին բարձրաձայն միացված էր РТР հեռուստաալիքը:

Սա դեռ ոչինչ` ոչ հեռու, Գյուլիստանի պայմանագրի մեծ գովազդող պաստառն էր, գերված Գյուլիստան գյուղի 2012 թվականի նկարներով:
Ոչ առանց ռուսական զինվորների անմիջական մասնակցության` գերված Գյուլիստանի պատկերներն էին: Տեսնես ինչ են մտածել ռուսական ընկերության տերերը` գերված Գյուլիստանի նկարը ЮКЖД-ի սպասասրահում դնելուց:

Ամեն դեպքում որոշեցի գնալ գնացքով, որպեսզի հասկանամ, այդ խոստումները որ տոմսարկղի բաժնի պետ Ալոյանը տալիս էր, իրական են թե ոչ?
Նա պնդում էր, որ յուրաքանչյուր ուղևորին տալիս են մեկ շիշ ջուր, մեկ շիշ հանքային, մեկ թեյ, մեկ սուրճ, քաղցրավենիք, հիգիենայի պարագաներ` օճառ, խոզանակ, հողաթափեր ու որ վագոնում կա WiFi:

Չորս տեղանոց բարձր կարգի կուպեյում, մենք հայտնաբերեցինք 2 մարդու համար տեղադրված կոմպլեկտ, 4-ի փոխարեն: Մենք իհարկե վճարել էինք բոլորիս համար:

Ասեմ որ WiFi ինչպես որ չկար 2013-ին, այս տարի էլ չկա: Դա սուտ է:

Գնացքի պետ Անդրանիկը հետագայում ասաց, որ այն կա միայն մեկ վագոնում: 17 վագոններից մեկում, այն էլ` 2 գնացքներից միայն մեկում: Մյուսում ընդհանրապես չկա:

Իմ թեթև վրդովմունքից հետո ուղեկցորդ տղաները բերեցին նաև պակաս մյուս 2 կոմպլեկտները:

Ուղեկցորդ տղաները, ինչպես որ սպասում էի ռուսական ստանդարտ հիմնարկից, չէին փայլում բարեհամբյուրությամբ:
Ես չգիտեմ, ոնց են ընտրում այդ կազմը, ինչ են ուսուցանում նրանց...

Սկզբից նրանց դուր չէր եկել, որ մենք մեր կուպեյում նստել էինք 5 հոգով, թեև ունեինք 5 տոմս: Հետո նրանց դուր չէր եկել, որ 5 հոգով նստելուց առաջ ես "նախորոք իրենց չեմ տեսել": Հետո նրանք պնդում էին, որ մեր հինգից մեկը պետք է գնա իր տոմսի վագոն: Այլ տեղ նստելու իրավունք չունենք: Մոտ 40 րոպե: Հայկական մուննաթ դեմքով:

Հետո նրանք կանչեցին գնացքի պետին: Նա ասում էր, որ ես պարտավոր եմ գնալ իմ տոմսի վագոն և այնտեղի ուղեկցորդին տալ իմ տոմսը:
Սակայն, չկարողանալով օրինական հիմնավորել այդ իր պնդումը, նա հետ կանգնեց իր այդ պահանջից:
Ներկայացրեցի իրենց ընկերության խայտառակ աշխատանքը, նաև եվրոպական ու նաև անգամ ռուսաստանյան գնացքների փորձը: Որտեղ տոմս գաղափար արդեն չկա, ամբողջը էլեկտրոնային է, որ տոմս ստուգելը վերացել է:

Իրոք մեզ մոտ այս առումով քարի դար է: Ռուսաստաբնակ բարեկամներս մեկ ամիս առաջ մեր գնացքի ամենաթանկ լյուքսից սարսափած էին: Ասում են Ռուսաստանում սենց բան չես հանդիպի:

Մեր վագոնում, բացի իմ ընտանիքից, բոլորը ռուսերեն էին խոսում: Հայեր էին, բայց ռուսերեն էին խոսում:

Անցյալ տարի, վրացի մաքսավորները տվեցին ռուսերեն բլանկներ, որ հայտարագրենք մեր բեռը, Սահակաշվիլին արդեն չէր ընտրվել:
Այս տարի որոշել էի դրա դեմն առնել:

Սա անցյալ տարվա բլանկն է

Վրացի երիտասարդների ահռելի մասը այսօր ռուսերեն չգիտեն: Նրանք ավելի ազատ են անգլերեն խոսելիս:
Մենք հայերս` ակամայից դարձել ենք ռուսերենի տարածողներ` անգամ Վրաստանում:
Այս տարի որոշել եմ խոսել միայն անգլերեն:

Եվ տեսեք ինչ ստացվեց հենց գնացքում...

Այրում կայանում մեր հայ սահմանապահները արագ կնքեցին անձնագրերը, բեռ չէին ստուգում:
Ոստիկանից ահավոր օղու հոտ էր գալիս: Զարմանալի էր, որ նրան այդ վիճակում ծառայության էին թողել:
Կուպեներում պատուհանները չեն բացվում: Միայն վագոնի միջանցքում, այն էլ` երբ օդափոխիչը չի միացված: Այդ պատճառով մեր կուպեյում հոտը անմիջապես զգացվեց:

Գնացքի պետին ես նախորոք զգուշացրել էի, որ ռուսերեն որևէ բլանկ չեմ լրացնելու:

Վրացի սահմանապահների պետը եկավ անձամբ իմ կուպե: Ահագին զարմացած էր և զայրացած, որ իր հետ անգլերեն էի խոսում:

Նա բառացիորեն ասաց.
- Քո երկիրը մտնում է Ռուսաստանի կազմ, ամբողջ վագոնդ ռուսերեն է խոսում, իսկ դու քեզ ինչի տեղ ես դրել? Չես հասկանում ռուսերեն? Երևանում ռուսերեն չեք խոսում?

Ասացի.
- Դա դեռ կտեսնենք` մտնելու ենք Ռուսաստանի կազմ թե ոչ: Իսկ ռուսերեն` ես խոսել պարտավոր չեմ: Ինձ հարմար է անգլերեն, անգլերեն էլ խոսում եմ:

Նա թե.
- Իսկ եթե հիմա անձնագիրդ չկնքեմ, ու հենց մյուս կայանից հետ գնաս երեխաներիդ հետ լավ կլինի?
- Կամքը ձերն է, - ասացի.- Հետաքրքիր կլինի ԵՎրոպայի հետ ասոցացվող երկիր` ռուսերեն չխոսելու համար, հային դեպորտ անեն:

Իմ խոսակցությունը կարևոր էի համարում նաև հայ ուղեկցորդների և կողքի կուպեների ռուսախոս հայերի համար: Միգուցե մի բան մեջները շարժվեր:

Մի քանի րոպե անց եկան վրացի մաքսավորները:
Նրանք իհարկե ռուսերեն բլանկներ չտվեցին, սակայն ամբողջ ուղեբեռս ձևական հատ-հատ բացել տվեցին: Ես չգիտեմ, կանխամտածված էին անում, թե հատուկ:
Բայց մյուս ուղևորներին չէին էլ ստուգում:

Մի կես ժամ հետո բերեցին անձնագրերը: Կնքված էին:  :)

Վրացական երկաթուղում շահագործման են հանձնված իսպանական և չինական արագընթաց գնացքներ: Իսկ իմ գնացքը` Վորոնեժից 1988 թվականի շարժակազմ էր: Ակնհայտ դուրս գրած վագոնները բերում և մաշեցնում են Հայաստանում:

Զուգարանում վիճակը նախնադարյան էր: Ծորակը այսպիսին էր, տակից պետք է սեղմես` գյուղերի ծառից կախված ծորակի պես, որ ջուրը հոսի: Օճառամանը երկաթյա:

Ես չգիտեմ, ով ռիսկ կանի նստի այսպիսի զուգարանակոնքի վրա: Տակից ամբողջը ժանգոտված էր:

Հասա տեղ: 710 կմ ճանապարհը հասանք մոտ 16 ժամում:

Եվ սա դեռ շատ է մեզ:

Մանրամասն ներկայացրեցի, որովհետև մարդիկ բողոքում են, բայց քանի որ սեքս թեմաներ չեն, մեր լրագրողները չեն անդրադառնում այս հարցերին:

Բայց չէ որ մենք ենք օգտվում այսպիսի անորակ ծառայությունից:
Սա չի կարելի չբարձրաձայնել:

Շնորհակալություն Ձեզ, 911 փրկարարներ

Իրոք ունենք օպերատիվ, քաղաքացու համար ստեղծված, հասանելի, պրոֆեսիոնալ և դժվարության պահին արձագանքող 911 ծառայություն:

Երեկ երկրորդ անգամ դիմեցի 911 ծառայության օգնությանը:

Սակայն մինչև երեկվա դեպքին անցնելը, պատմեմ առաջինի մասին:

Առաջին դեպքը

Առաջին դեպքը մոտ մեկ տարի առաջ էր:
Երկաթյա մուտքի դռան ռուսական կողպեքը ներսից կոտրվել էր և բանալին չէր աշխատում: Գիշերվա 1ն էր:
Չնայած որ ուշ ժամ էր, կանչեցի ծանոթ վարպետին, որ ոչ հեռու էր ապրում: Նա եկավ, սակայն որևէ բան անհնար էր անել:
Նա ինձ խորհուրդ տվեց զանգել 911, որպեսզի գան, մտնեն դրսի կողմից տուն, բնակարանի կողպեքը ներսից քանդեն:

... Ինձ հետ նմանատիպ դեպք պատահել էր 2012-ին` Դյուսելդորֆում: Դյուսելդորֆից Ամստերդամ մեկնման կիրակնօրյա առավոտյան, թարսի պես, հյուրանոցի դուռը փակվել էր, բանալին ներսից դռան վրա թողնված: Հյուրանոցի ադմինիստրացիան ինձ ասաց, որ 911 անցանկալի է կանչել, քանի որ միայն կանչն արժե 700 եվրո: Նրանք այդ պատճառով կանչեցին մի ռուս պապիկի, որ դուռ բացելու իր մեթոդն ուներ` մետաղյա բարակ լարով:
Այս մեթոդը աշխատեց անգամ ճապոնական կողպեքի վրա ....

Վերադառնանք Երևան:
Քանի որ ես երբեք չէի օգտվել մեր 911 ծառայությունից, հատկապես այս գերմանական փորձից հետո, վախեցա, որ ահագին թանկ կարժենա:
Բայց դե վիճակն անելանելի էր: Այլ ելք չկար:

Զանգեցի 911:

Ներկայացրեցի իրադրությունը: Այն կողմից ճշտեցին իմ տվյալները, հեռախոսահամարները:
Ասացին, որ կարող են օգնել և շուտով փրկարար բրիգադը կժամանի:
Կարճ ժամանակ անց մեր բակ մտավ փրկարար ծառայության մեծ մեքենան` լուսավորված եզրերով:

Տղաները արագ, որոշ ճշգրտումներից հետո, ակնթարթորեն բարձրացան վերևի հարկի բնակարան, նրա պատուհանից` պարաններով կախվելով, դրսից` մտան իմ 3րդ հարկի բնակարան, քանդեցին կողպեքը, մեկ թուղթ տվեցին ինձ ստորագրելու և հեռացան:
Ընթացքում նրանցից մեկը անընդհատ հետևում էր ժամանակին:

Եկան, արագ կողմնորոշվեցին, անվճար օգնեցին ու հեռացան:
Ես ապշած էի:
Երբեք չէի պատկերացնի, որ մեր այս քայքայված, բյուրոկրատական, կաշառակեր, դանդաղաշարժ երկրում այսպիսի հրաշք 911 կարող է լինել:

Երկրորդ դեպքը

Սա երեկ էր:

Ուրեմն մեր վերևի հարկի բնակարանից, արդեն երրորդ անգամ, ջուր է հոսում (ոչ թե կաթկթում, այլ իրոք հոսում) շենքի միջանցքի առաստաղից, այլ բնակարանների պատերով և թափվում է առաջին հարկի աստիճաններով դուրս:

Այս երրորդ դեպքը շատ բնութագրական է: Քանի որ այն ցույց է տալիս ոստիկանություն, ջրմուղ, համատիրություն կառույցների անպետքությունը:

Թե ինչու, դատեք ինքներդ...

185 ջրմուղ զանգերը անօգուտ էին: Այս երեք դեպքերում էլ զանգել ենք: Եվ պարզել, որ

• Ջրմուղը չունի շուրջօրյա օպերատորական ծառայություն:
• Ջրմուղը չի աշխատում շաբաթ և կիրակի օրերին: 
• Աշխատանքային օրերին ջրմուղի բրիգադները ունեն մեծ հերթեր և թե երբ կհասնի մեզ օգնելու հերթը, չգիտեն: Իսկ հարևանների զանգերին օպերատորը առաջին երկու անգամից հետո, այլևս չի էլ պատասխանում: 

Ընտրությունների նախօրեին, երբ ընտրողների ձայները կարևոր էին, մեզ այցելեց Շենքերի կառավարում համատիրության նախագահը: Նա տվել էր հեռախոսահամարներ, որոնք ևս մեր դեպքում անհասանելի էին:
Համատիրությունը չունի շուրջօրյա սպասարկում և փաստորեն հիշում է մեզ միայն վարձեր հավաքելուց: Աշխատանքային օրերին զանգերս համատիրություն ևս տեղից չշարժեցին այդ կառույցը:

Քանի որ այն բնակարանի բնակիչը, ով արդեն երրորդ անգամ հեղեղում է մեր շենքը, համառորեն չի բացում դուռը, չի պատասխանում զանգերին, չի նորոգում իր խողովակները, ապա միակ կառույցը ում ներկայությամբ կարող են մուտք գործել բնակչի բնակարան` ոստիկանությունն է:
Ոստիկանը և համատիրության ներկայացուցիչը կարող են մտնել այդ վթարային բնակարան, փակել ջուրը, կնքել բնակարանը, կազմել ստորագրություններով ակտ, որը հետո կներկայացվի այդ պահին ահնասանելի սեփականատիրոջը:
Սա շատ կարևոր պահ է, քանի որ Երևանի բնակարանների մեծ մասում մարդիկ չեն ապրում, բնակարանները փակ են, սեփականատերերը անհասանելի, իսկ իրենց բնակարարանները ապահովագրված չեն այսպիսի դեպքերի պատճառ լինելուց:

Ես զանգեցի 102:
Պատմեցի դեպքը: Երկար լսելուց հետո, հերթապահը ասաց, որ զանգեմ Արաբկիրի ոստիկանություն, քանի որ դա է մեր շրջանը:
Զանգեցի:
Պատմեցի դեպքը, որ շտապ պետք է մուտք գործվի և ոստիկանի ներկայությամբ փակվի ջուրը ներսից:
Հերթապահ Բաբայանը, ասաց, որ եթե լիներ կրիմինալ դեպք, իրենք կարձագանքեին, բայց ջրի հարցերով իրենք չեն զբաղվում, և զանգեմ 102:
Ես ասացի, որ 102-ից են ինձ ուղղորդել դեպի իրենց, ու նորից պետք չի զանգեմ 102, անվերջ ցիկլով:
Ասացի, որ օրենքով իրենք պետք է ներկա լինեն բնակարանի բացելուն:
Բայց նա պնդում էր, որ այսպիսի դեպքերը հազարավոր են և ոստիկանությունը չի կարող դրանց արձագանքել:

Հարգելի ոստիկանություն, իսկ հարյուրավոր ոստիկաններ Մաշտոցի պուրակի ապօրինի բուծիկների պաշտպանության համար կարող եք երեք ամբողջ ամիս պահել:
Կարող եք օլիգարխի ռեստորան, դղյակ պաշտպանել:
Իսկ այս պահին, քաղաքացիներին, ում հարկերով դուք աշխատում եք, չեք օգնում?

Իսկ ջրի հոսքը չէր դադարում:

Ու նորից զանգեցի 911:
Պատմեցի վիճակը, փոխանցեցի իմ տվյալները, այդ բնակարանի տվյալները, սեփականատիրոջ անհասանելի համարները:
Մի քանի անգամ, մինչև փրկարար բրիգադի ժամանումը, 911 օպերատորը զանգում էր ինձ:
Նա խորհուրդ տվեց գտնել շենքի ջրի մուտքի փականը և փակել ամբողջ շենքի ջուրը:
Մենք փակել էինք:

Հետո 911 ծառայության օպերատորը ինձ ասաց, որ կապնվեմ և կանչեմ համատիրության ներկայացուցչին ու ոստիկանություն:
Ինչը պետք է ըստ օրենքի լիներ և 911 շատ ճիշտ էր գործում:
Բայց ես արդեն նկարագրեցի վերևը, որ ոստիկանությունը և համատիրությունը չէին արձագանքում:

Միակ հույսը` համատիրություն, ջրմուղ, ոստիկանություն, սեփականատեր շարքից -  մնաց նորից 911ը:

Ժամանած փրկարարները, տեղում նորից ճշտեցին վիճակը: Անգամ նրանք զանգեցին ոստիկանություն, որ գան իրենց մուտքի անվտանգությունը ապահովեն: Բայց ավաղ, նրանց էլ չլսեցին: Պատկերացնում եք?

Շնորհակալություն քեզ 911:

Ծառայություն, որը փակում է և համատիրության անգործությունը, և ոստիկանության անգործությունը, և ջրմուղի անգործությունը, և անպատասխանատու քաղաքացի սեփականատերերի անգործությունը:

Ապրեք դուք, Տղաներ:

Իսկ հարցերը` ոստիկանությանը, ջրմուղին և համատիրությանը մնում են:
Ում համար եք դուք ստեղծված?

Ինչ է պետք երկիրը խորտակող ռեժիմին հաղթելու համար

ՍԻՐԱՆՈՒՅՇ ՊԱՊՅԱՆ, Հարցազրուցավար
Հարցազրույց - 04 Հուլիսի 2014, 11:12

Մեր զրուցակիցն է քաղաքացիական ակտիվիստ, ծրագրավորող Արթուր Ղազարյանը

Արթուր, կարծես քաղաքացիական նախաձեռնությունները մտնում են փակուղի: Նկատո՞ւմ եք արդյոք նման միտում և ո՞րն է դա կանխելու եղանակը:

Այո, կա այդպիսի միտում: Պայքարի միջոցները, հնարքները մտել են փակուղի: Թեև պայքարող մարդկանց շարքերում շատ նոր դեմքեր են հայտնվել, սակայն «հետո ինչ անել» հարցին պատասխան չկա: Միգուցե մի մասի մոտ կա այս ամենը վերաիմաստավորելու, կողքից վերարժևորելու կարիք: Պետք է կրթվել, պետք է կազմակերպվել: Ի դեպ, իշխանությունները շատ լավ են կազմակերպված, թե մեթոդաբանորեն, թե կազմակերպչական առումով:

Ըստ Ձեզ՝ ո՞ր դեպքում է քաղաքացիական նախաձեռնությունը հասնում արդյունքի: Ինչո՞ւ էլեկտրաէներգիայի թանկացման դեմ պայքարողները չկարողացան ադեցություն ունենալ այդ որոշման վրա, ինչո՞ւ էին այդքան սակավաթիվ, թեև այդ թանկացումը, փաստորեն, դիպչում էր բոլորի գրպանին:

Քաղաքացիական նախաձեռնությունը հասնում է արդյունքի միմիայն այն դեպքում, երբ մասնակիցները ներդնում են դրա մեջ այն ամենը, ինչ ունեն` անսահման ժամանակ, միտք, հետևողականություն, կամք, հստակ ուղենիշ, ընթացքում ճկուն և անսպասելի հնարքներ:

Օրինակ, երբ գնում ես ոստիկանական անհավասար պատին ընդառաջ, ընդհարվում ես, ձերբակալվում ու հետո դատական քաշքշոցի մեջ ընկնում, չեմ համարում, որ դա լավ ուղի է: Սակայն, օրինակ, ճանապարհին նստելու հնարքին ոստիկաններն առայսօր չեն կարողանում ոչինչ հակադարձել: Կանգնած քաշքշոցի դեպքում նրանք ուժային առավելություն ունեն և կարող են ապահովել ևս լրացուցիչ ուժեր: Ճակատային դիմակայությունն արդյունք չի տալիս, պետք են կրեատիվ լուծումներ, որոնցից են ֆինանսների նախարարության առջև կոպեկներ նետելը, վուվուզելներով, թմբուկներով երթերը, ընթացքում նստելով ճանապարհի պարալիզացումը, հետիոտնային անցումով ցիկլիկ պտույտները, կապված աչքերով ցույցը ՍԴ-ի առաջ: Այս միջոցները շատ կրեատիվ և անսպասելի են դիմացինի համար:

Կարծիք կա, որ քաղաքացիական ակտիվն այս պահին ունի կոմունիկացիայի, մոբիլության, մտքի գեներացիայի ու կրեատիվության լուրջ խնդիր:

Ես երկու հարց կառանձնացնեմ, որ խանգարում է, կամ որի անորոշությունը խանգարում է այսօր: Առաջին հարցը՝ լիդեր պե՞տք է, թե ոչ: Երկրորդ հարցը` շարժումը քաղաքացիակա՞ն է, թե քաղաքական: Ես ինքս չունեմ այս հարցերի պատասխանը:

Կոմունիկացիայի խնդիրը լուծվում է սոցիալական ցանցերի միջոցով, բայց անսպառ ֆեյքերի միջոցով դա էլ է խաթարվում:

Լիդերը կարող էր կոնսոլիդացման, կատալիզատորի դեր տանել: Եթե լինի խարիզմատիկ մարդկանց խումբ` ինչպես եղավ 88-ին, կամ այսօր Մայդանում, ապա շարժում կձևավորվի: Ես ունեմ իմ մտքում կազմած մարդկանց ցանկ, որոնք կարող էին այդպիսի կատալիզատորի դեր խաղալ: Կան այդ մարդիկ, սակայն ցրված են ըստ կուսակցությունների, ակտիվիստների խմբերի: Տեսնում եմ նաև գաղափարական հզոր հենքով մարդիկ, որոնք մամուլում կան, մենք կարդում ենք նրանց: Որպեսզի հաղթենք երկիրը խորտակող ռեժիմին, պետք է նրանից ավելի կազմակերպված ու ճկուն լինենք:

Ինչո՞ւ չի ստացվում համախմբում քաղաքացիական ակտիվի մոտ:

Համախմբում չի ստացվում, որովհետև կա միմյանց նկատմամբ հավատի պակաս, կասկածանք, որ նրանք կապված են իշխանությունների հետ, պատվեր են կատարում, ահա այսինչի մարդն է և այլն: Հավատի պակասն է խանգարում և պայքարի գիտելիքի պակասը: Մենք կարող ենք հաղթել, երբ յուրաքանչյուրս պայքարի զոհասեղանին իր կորցնելիքն ավելի քիչ գնահատի, երբ այլևս կորցնելու բան չունենանք:

Գուցե չի ստացվում, քանի որ հասարակական կյանքի կտրուկ փոփոխության մեջ ամեն մեկը չի՞ տեսնում իր շատ կոնկրետ ու որոշակի շահը: Համակարգային փոփոխությունների իր հայեցակարգն է առաջարկել հրապարակախոս Արա Նեդոլյանը. ի՞նչ դիտարկումներ կանեք այդ հայեցակարգի հետ կապված:

Ես կարծում եմ, որ ամեն մեկը դիտորդից պետք է վերածվի մասնակցի, եւ ամեն մեկն ազատ կարող է լինել իր ցանկալի չափով: Արա Նեդոլյանն առաջարկում է հրաժարվել պատվիրակման սկզբունքից և անցնել ուղիղ կառավարման սկզբունքին:

Այդ հայեցակարգն առաջարկում է անմիջական մասնակցություն իշխանությանը, հաճախակի հանրաքվեներ, ինչպես օրինակ կատարվում է Շվեյցարիայում: Մեզ մոտ այսօր մարդիկ անգամ քվեարկությանը չեն կարողանում ազատ մասնակցել: Ընտրական իրավունքը խեղաթյուրված է, այն պետք է վերադարձնել ժողովրդին:

Երկրորդ սկզբունքի իրագործումը չեմ պատկերացնում: Գիտեմ ամերիկյան օրինակը, որ յուրաքանչյուրը զենք կարող է կրել, այլ ոչ թե օլիգարխները և նրանց շրջապատը: Կա Իսրայելի օրինակը, բանակ կազմելու, որ տարեկան փոքրիկ հաճախակի հավաքներ են լինում, այլ ոչ թե պերմանենտ 2 տարի պարտադրված:

Երրորդը`վարձու աշխատողներ չլինեն, այլ բոլորը դառնան համասեփականատերեր: Խորհրդային տարիներին կոլտնտեսությունները այսպիսին չէի՞ն, կամ վաուչերները դրան չէի՞ն միտված: Արդյունքը վերջում բաշխվում էր ըստ աշխատած օրերի քանակի: Իսկ ինչպիսին կլինի պետական աշխատողների կարգավիճակը, որոնք, տեսնում ենք, որ ինչ պասիվ, կոնսերվատիվ ու հետադիմական դեր են խաղում երկրի ապագայի հարցերում: Նրանք չեն կարող դառնալ համասեփականատեր: Բանակը, ոստիկանությունը ինչպե՞ս պետք է լինեն այս պարագայում:

Չորրորդ սկզբունքը՝ հայակենտրոնություն: Ըստ իս՝ Հայաստանը Ավստրիայի, Թուրքմենստանի պես պետք է ՄԱԿ-ում իրեն հայտարարի որպես չեզոք երկիր: Դա նշանակում է՝ մենք մեր զորքը ուրիշին չենք տրամադրում, մեր տարածքում ուրիշի զորք չի լինում, ոչ մի դաշինքի չենք միանում, պատերազմների ժամանակ մեր տարածքը ոչ մեկին չենք տրամադրում: Այս տարիներին այս մի բուռ երկիրը փորձեց և կոմպլեմենտարություն, և եվրոպամետություն, և ռուսամետություն: Ապարդյուն: Մի ծայրահեղությունից  մյուս ծայրահեղություն, որի արդյունքում մենք ավելի ու ավելի ենք կախման մեջ ընկնում արտաքին գերտերություններից: Ինչպես ճանճը սարդոստայնում, որքան շատ է շարժվում, այդքան ավելի է խճճվում սարդոստայնում: Այս պահին մեզ հետ ոչ Եվրոպան, ոչ էլ Մաքսային միությունը չի ուզում գործ ունենալ: Պետք է փոխել այս ուղին դեպի չեզոքություն:

Իսկ վերջին թեզը մեզ մոտ դեռ երկար ժամանակ դժվար կիրագործվի: Սահմանադրության այս դրույթը՝ «Խտրականությունը, կախված սեռից, ռասայից, մաշկի գույնից, էթնիկական կամ սոցիալական ծագումից, գենետիկական հատկանիշներից, լեզվից, կրոնից, աշխարհայացքից, քաղաքական կամ այլ հայացքներից, ազգային փոքրամասնությանը պատկանելությունից, գույքային վիճակից, ծնունդից, հաշմանդամությունից, տարիքից կամ անձնական կամ սոցիալական բնույթի այլ հանգամանքներից, արգելվում է», չի աշխատում: Սա արդեն իշխանության հետ քիչ կապ ունի, այլ մարդկանց մտածողությունը փոխելու կարիք կա:

Հայեցակարգի կետերը լավն են, բայց կոնսոլիդացիա այս 5 կետի շուրջ կարող է լինել թե ոչ, կտեսնենք: Չեմ ուզում միարժեք մերժել այն: Թող սկսվի դիսկուրս, քննարկում, բանավեճ: ԱԺ քառյակն էլ 12 կետ է առաջ քաշել մինչև սեպտեմբերի մեկը: Ես ծրագրավորող եմ: Համակարգ ստեղծելուց պետք է դրվի նպատակը, ուրվագծվեն պահանջները, սահմանափակումները, մտածվեն լուծման քայլերը, բաշխվեն ռեսուրսները, որոշվեն իրականացնողների դերերը, դրվի վերջնաժամկետ և սկսվի իրականացվել: Դեռ այսպիսի մոտեցում չեմ տեսնում:

Վերջում ավելացնեմ, որ այս իրավիճակի մեղավորը քաղաքացիական շարժումները չեն: Նրանք ելք փնտրողն են, որոնողը: Պետք է հասկանանք՝ որ գործառույթը պետության մեջ որ օղակը պետք է անի: Ինչ դեր ունի քաղաքացիականը, ինչ դեր կուսակցականը, ինչ դեր պատգամավորը, ինչ դեր պաշտոնյան: Կան զրոյից սկսելու կողմնակիցներ, որ ամեն ինչը ժխտում են և զուգահեռ կառույցներ են առաջարկում ստեղծել:

Ես կարծում եմ՝ պետք է օգտագործենք այն, ինչը կա այսօր Հայաստանում:

Հղումը` այստեղ: