Երկրորդ անգամ հավաքակայանում

Արդեն գրել եմ, թե ինչպես հայտնվեցի առաջին անգամ Չարբախի հավաքակայանում, ինչպես այնտեղից տեղափոխվեցի Արտաշատի զորամաս:

Արտաշատի զորամասից 1997 թ. դեկտեմբերի 8-ին մեզ նորից տեղափոխեցին զինվորական հավաքակայան: Երկրորդ անգամ: Ինչու?

Ծանոթացնեմ խնդրի նախապատմությանը:

Երևանի պետական համալսարանը և Պոլիտեխնիկը 1995-ին դեռ ունեին զինվորական ամբիոններ:

Ուսումնական վերջին սեմեստրի ընթացքում, այսինքն փետրվար-հունիս ամիսներին, ամեն օր, ԵՊՀ ավարտական կուրսի ուսանող-տղաները հաճախում էին ռազմական ամբիոն, Նորքի 5-րդ զանգվածում, ռազմական ինստիտուտի ուսումնական կենտրոն:

ԵՊՀ տարբեր ֆակուլտետները կցված էին տարբեր ռազմական մասնագիտություններին: Օրինակ մաթեմատիկայի և ծրագրավորման ֆակուլտետ ավարտողները սովորում էին ռադիոռելեային կապ, աշխարհագետները` քարտեզագրող էին դառնում, իրավաբանները զամպոլիտներ և այլն:

Ամբիոնի դասերի վերջում, երկամսյա հավաք էր` Քանաքեռի կապի զորամասում:
Այնտեղ մենք մնում էինք գիշեր-ցերեկ, ու նորից գորնական պարապմունքներ էին, նախապատրաստվում էինք պետական ավարտական, սպայական քննություններին:

Քանաքեռի զորամասում մենք տվեցինք զինվորական երդում, հանձնեցինք ավարտական պետական քննություններ, որի պետական ավարտական հանձնաժողովը գլխավորում էր ՊՆ կապի զորքերի պետ` Արթուր Փափազյանը:

Արդյունքում, 1995 թ. հուլիս-օգոստոս ամիսներին` երկամսյա հավաքներ անցած, ավարտական քնննությունները հաջող հանձնած ուսանողները հրամանագրվեցին` սպայական կոչման շնորհմանը, հրամանների նախագծերը ուղարկվեցին Պաշտպանության նախարարություն, Փափազյանի ստորագրությամբ:

1995 աշնանը, այն ուսանողները, ովքեր տարկետման իրավունք արդեն չունեին, սեպտեմբեր-հոկտեմբեր ամիսներին զորակոչվեցին բանակ, երկու տարով, որպես սպա, դասակի հրամանատարներ:

Իսկ մենք, ով 1995-97 թթ.-երին դեռ սովորում էինք ասպիրանտուրայում և մագիստրատուրայում, ունեինք ուսման տարկետման իրավունք մինչև 1997 թվականի հոկտեմբերի վերջը: Եվ օրինական հիմքով բանակ չէինք զորակոչվել:

Սակայն, 1997 թվականի, նոյեմբերի 12-ին, ՀՀ ՊՆ գլխավոր շտաբի պետ Միքայել Հարությունյանը հրաման է արձակում, որ տարկետման իրավունքը կորցրած բոլոր զինակոչիկներին զորակոչել որպես զինվոր: Այս հիմար հրամանի տակ ընկանք նաև մենք, արդեն մագիստրատուրան և ասպիրանտուրան ավարտած մագիստրոսները և գիտության թեկնածուները, ովքեր 8 ամիս ռազմական ամբիոններ ավարտելուց հետո զինվոր էին զորակոչվում:

Երևանի Կենտրոն շրջանի` զինվորական կոմիսար Ուլիխանյանին և բաժնի պետ Բաղրամյանին, ով ի դեպ մարշալ Բաղրամյանի թոռն էր, դա չէր հետաքրքրում:
Նրանք կատարողն էին վերևից իջեցված հրամանի: 

Երևանի Կենտրոն շրջանի զինվորական կոմիսարիատը այսօր

Այսպես ես հայտնվեցի առաջին անգամ սբոռնի պունկտում, հետո Արտաշատում:

Այս պատմությունից բարձրացած աղմուկը ստիպել էր, որ ՊՆ վերնախավը որոշ շտկումներ մտցնի իր աղաղակող կատարած սխալում:

Նրանք որոշել էին այդ բոլոր 44 տղաներին հավաքել մի զորամասում, անց կացնել 6 ամսյա դասընթաց, և որպես դասակի հրամանատարներ ուղարկել այլ զորամասեր: Իսկ դասակի հրամանատարը արդեն սպայական աշխատանք էր: Թեև առանց աշխատավարձի:

Հավաքակայանում մեզ էր սպասում Արմավիրի զորամասի հրամանատար Մուրադ Կիրակոսյանը:

 Նա եկել էր, որպեսզի այդ 44 տղաներին տեղափոխի Արմավիրի ուսումնական բրիգադ:

- Ուր են իմ տղերքը? Շարժվեցինք, ավտոբուսները մոտեցրեք:

Հիմա էլ դեպի Արմավիր: Բայց դա արդեն մյուս անգամ կնկարագրեմ:

Ինչպես 44 սպաներիս զորակոչեցին որպես զինվոր:

Արդեն մի անգամ գրել եմ, որ 97 թվականին շտաբի պետ Միքայել Հարությունյանը` Վազգեն Սարգսյանի իմացությամբ, ապօրինաբար 44 սպաների զորակոչեց բանակ, որպես հասարակ զինվոր:

Թեև մենք անցել էինք զինվորական ամբիոն, 2 ամսյա հավաք, հանձնել էինք պետական սպայական քննությունները, երդում էինք տվել և հրամանագրվել սպայի կոչմանը:
Մեզ բացատրեցին, որ բյուջեյում գումար չկա, որ մեզ սպայի 30,000 դրամ ամենամսյա աշխատավարձ վճարեն:
Այդ տարիներին ոչ ֆեյսբուք կար, ոչ քաղաքացիական շարժումներ: Մեր միակ բողոքողները այդ զինվոր-սպաների հարազատներն էին: Նրանց էլ տշում էին կաբինետից կաբինետ:
Ես 15 օր էր, որ ամուսնացել էի:
Նոյեմբերի 13-ի առավոտյան չէի իմանում, որ մեղրամսիս երկրորդ կեսը անց եմ կացնելու Արտաշատի զորամասում:
Ինչևէ, առավոտյան զինկոմիսարիատից 3 հոգի հանկարծակի հայտնվեցին մեր տանը և առանց որևէ ծանուցագրի կամ նախօրոք զգուշացման ասացին, որ պետք է ինձ տանեն բանակ: Բոլոր գործերս մնացին կիսատ:
Գնացի:
Արդեն զինկոմիսարիատում էին իմ մյուս ընկերները, ովքեր նույնպես սպայի կոչման էին ներկայացված, անգամ երեքը ունեին գիտության թեկնածուի կոչում:
Հավաքակայանում պարզվեց, որ մեր նման կան 44 հոգի` բոլորը գիտության թեկնածուներ, մագիստրոսներ:
Մեզ բոլորիս տարան Արտաշատի զորամաս:
Զորամասում մեր սերժանտները 18-19 տարեկան տղաներ են` առանց որևէ կրթության, առանց որևէ գիտական կոչման: Քյավառցի, էջմիածինցի, կիրովականցի 18-19 տարեկան տղաներ էին:
Նրանք մեզ, 24-27 տարեկաններին սովորեցնում էին 'Արծիվ սլացիր Տաճկահայաստան' երգը ու կապի միջոցների ստեղները, երբ մենք մի քանի ամիս առաջ Քանաքեռի 2ամսյա հավաքի ժամանակ հանձնել ենք դրանց ներքին կառուցվածքի քննությունը:
Ծաղրանք:
Իրենք էլ էին ամաչում այս իրավիճակից:
Բայց այդ աբսուրդ իրավիճակը ստեղծել էր մեր երկրի 'սպարապետը' իր ենթականերով:
Մի 2-3 օրից մեր զորամասում հայտնվեց մի փոքրիկ աննշան տիպար: Բոլորը խառնվել էին նրա շուրջը: Գրկում- համբուրում էին:
Երեկոյան նրան բերել էին Չարբախի հավաքակայանից` Քյավառից:
Զորամասի 'ախպերությունը' արդեն քսիֆ էր ստացել, որ 'սրան պետքա լավ նայեք: Ինքը լավ տղայա': Ու վերջ:
Ես չէի տեսել և չէի լսել այդպիսի բաների մասին: Դպրոց, համալսարան, մագիստրատուրա, աշխատանք ու հանկարծ այսպիսի պանյատկեքի միջավայր:
Նկատեցի, որ հին զինվորները իրենց պահում էին թագավորների պես: Իրենք այդ իրավունքը 'վաստակել' էին ամիսների ընթացքում:
Սկզբում ճնշել են իրենց, հետո իրենք պետք է ճնշեն նորերին: Եվ այսպես տարիներ շարունակ:
Պետք էր, ինչ-որ բան ձեռնարկել ու մտածել: Թե ինչ մտածեցինք կգրեմ մյուս անգամ:
Մեզ սկսեցին նախապատրաստել երդման արարողությանը: Մենք ցույց տվեցինք մեր արդեն նախորդ սպայական երդման թղթերը, բայց իրենք նայել չէին ուզում, պետք էր նորից երդվել` որպես զինվոր:
Մեր ասածները, որ "Սխալ են մեզ զորակոչել, մենք արդեն երդում ընդունել ենք" և այլն` զարմանքով էին ընդունվում զորամասի հրամանատարի կողմից:
Ինքը մեզ չէր հավատում: Ասում էր անհնար է այդպիսի բան:
Պատահել էր:
Հիմա, այդ 44 հոգուց Հայաստանում են 5-6 հոգի:
Բոլոր իմ 39 ընկերները բանակից անմիջապես հետո առաջին հերթին լքեցին երկիրը: