Ամառանոց, պանսիոնատ թե երկիր?

Շահումյանում մինչև վերջնական հայաթափումը արդեն կային մի քանի հայտանիշներ, որոնք այսօր նույնությամբ կրկնվում են մերօրյա Հայաստանում:

Երիտասարդությունը լքում էր գյուղերը և շրջկենտրոնը:
Պատճառները տարբեր էին` ուրբանիզացիա, ճանապարհներ, կրթություն, աշխատանք, արդարադատություն, պաշտպանվածություն:

Վիլիսը կարող էր միայն հաղթահարել այդ ճանապարհները

Բոլոր Ճանապարները հողային էին: Ոչ մի ասֆալտե ճանապարհ չկար 15 գյուղերի միջև: Միայն տրակտորները և հատուկենտ վիլիսներն էին կարողանում անցնել խորը ցեխերի միջով: Ձմեռը շաբաթներ շարունակ ընդհանրապես անհնարին էր լինում շրջկենտրոն հասնել:

Գյուղերը 80-ականների կեսերին արդեն մեծամասամբ ծերանոցներ էին հիշեցնում: Մարդիկ գալիս էին ամռանը, մի քանի ամսով: Գյուղերը դառնում էին ամառանոցներ, ուր քաղաքաբնակ երիտասարդ ընտանիքները, երեխաների հետ այցելում էին մեծահասակ ծնողներին: Գալիս էին Կրասնոդարից, Մոսկվայից, Երևանից, Չարենցավանից, Բաքվից, Կիրովաբադից, Ուզբեկստանից, Ուկրաինայից:

Հայ երիտասարդները տրակտորի վրա

Կողքի ադրբեջանական գյուղերում պատկերը հակառակն էր:
Թեև բոլոր պայմանները ավելի վատն էին, սակայն նրանք բազմանում ու շատանում էին: Մի ընտանիքում առնվազն 14 երեխա կար:
Նրանց նորաստեղծ դպրոցում ազերի երեխաները հողածածկ գետնին էին նստում և ծնկի վրա տետրը դրած` գրում էին: Իսկ հայկական դպրոցները հիմնվել էին դեռ ցարական ժամանակներից:

Հայ երիտասարդները գնում էին Ստեփանակերտ, Երևան, Բաքու` ԲՈՒՀ-երում սովորելու և վերջում մնում էին ապրելու այնտեղ: Ավարտելուց հետո վերադառնալը այլևս անիմաստ էր, քանի որ համապատասխան աշխատանք չկար տեղում:

Խնոցի են հարում

Արդարադատությունը իրականացնում էին Բաքվի դրածո դատախազները: Միգուցե և հայ էին, սակայն միայն անունով: Ամիսներով գյուղացիները գնում էին շրջկենտրոնի դատախազության դռները, երկարատև քաշքշուկներ: Կաշառակերությունը անպակաս էր նաև այստեղ:

Պաշտպանությունը իրականացնում էին սովետական բանակը և հետո փոքրաթիվ հայ ջոկատները: Սովետական բանակի պատժիչ գործողությունները` Կոլցո օպերացիան պատճառ դարձան սկզբում մի քանի գյուղերի, իսկ հետո ամբողջ շրջանի վերջնական հայաթափմանը: Հայկական ջոկատների ուժերը բավարար չեղան պաշտպանելու շրջանը:

Այսօր Հայաստանում ես տեսնում եմ նույն պատկերը:

Արտագաղթ: Դատարկ տներ: Ճանապարհների բացակայություն` 25 տարվա շրջափակում: Նոր տարվա և ամառվա ամիսներին երկիրը որպես ամառանոց կիրառող հայեր: Դրսում կրթություն ստանալուց հետո հաշվածներն են հետ գալիս:

Դատարաններ դիմելն անիմաստ է:
Մարդու վրա գործ սարքելուց, ձեռբակալելու սանկցիա ստանալու համար` հաշված րոպեների նիստ են հրավիրում և որոշում կայացնում, ինչպես 37 թվին էր: Իսկ մարդու իրավունքների դատերը տարիներ են տևում:
Պարսիկներն են լցվում Երևան, ամուսնանում հայուհիների հետ, տներ գնում:

Սովետական բանակը Գետաշենում տնից վռնդել է այս կնոջը

Նորից ռուսական բանակի առկայություն, որը չես իմանում ինչպես կպահի իրեն վճռորոշ պահին:

Վերջում Շահումյանի ժողովուրդը ապստամբեց` հեռացրեց Բաքվի դրածո ղեկավարներին, քշեց կաշառակեր դատախազներին, ընտրեց ժողովրդի իշխանությունը, հայությունը 1000 օր պաշտպանվեց-մաքառեց-հերոսացավ: 

Բայց արդեն ուշ էր:
Մարդիկ քիչ էին: Կորուստները անդառնալի:

Սա մեծ աղետ է:

Հանձնումը մեկ օրվա գործընթաց չէ: Դա երկարատև տարիների պրոցես է, իր դրվագներով և դեպքերով, սողուն, աննկատ:

Այսօր ոչ ոք, բացի շահումյանցիներից, չի հիշում Շահումյանը:
Քանի որ խնդիրը արդեն Հայաստանին է վերաբերվում:

Սինագուրացիայի թատրոն

Առավոտվանից Բաղրամյան փողոցում ոստիկանական իրարանցում էր: Մետրոյի ներսում էլ կային ահագին ոստիկաններ:

Մի քանի ոստիկաններից հարցրեցի հանկարծակի փակման պատճառը, բայց նրանք ասացին, որ իրենք էլ տեղյակ չեն ինչու են փակել փողոցները:

Ոչ մի նախազգուշացում նախորդ օրը չի եղել, որպեսզի մարդիկ պլանավորեն իրենց երթուղին չի եղել:

Կատարյալ թատրոն, Բրեժնևյան ժամանակներին հարիր` ուղղաթիռներ, կորտեժներ, շենքերի և բակերի բոլոր մուտքերի մոտ ոստիկաններ:

Իսկ պարոնները չեն մտածել, որ սահմանափակում են մեր իրավունքերը???

Ծախսերից մի խոսացեք, հիշեք որքան են զուգարանի թղթի և Սևանի իրենց պանսիոնատների վրա ծախսել:

Կանգառներում մարդիկ իզուր էին սպասում, քանի որ առանց նախազգուշացման մինչև 14.00 փակ մնաց փողոցը

Նույն ձևի փակ էր Մաշտոցի պողոտան

Բակերի ու շքամուտքերի մոտ կանգնած էին ոստիկաններ

Մատենադարանի մոտ կային զինվորական երաժիշներ

Մարդիկ դե ոտքով էին քայլում

Անցումների ելքերի մոտ էին ոստիկաններ

Բաղրամյան պողոտան

Դրոշն են տանում

Բառացիորեն կինո են նկարում տղերքը

Քաղաքապետարանի համար երեխաների կյանքը գին չունի?

Հերթական չմտածված քայլը` Երևանում դեռ իշխող-ավիրողների կողմից:

Փակել են դեպի Պուշկինի դպրոց, մանկական Մշակույթի պալատ, Ազարյանի մարմնամարզական երիտասարդական դպրոց տանող բոլոր անցումները, թողնելով միայն Աբովյան փողոցը հատող 2 անցում, իսկ վերևից ներքև տանողները բոլորը փակ են:

Երեխաները այսուհետ չեն կարող առանց ծնողների կամ մեծահասակների ներկայության հասնել Աբովյան փողոցի կանգառից մինչև այդ մանկական հաստատությունները:

Կարելի էր չէ սկսել այս աշխատանքները 2 ամսից, երբ դպրոցները կփակվեին? Կամ թողնել գոնե նեղ ճանապարհ, բժկականից մինչև ներքև իջնելու համար?

Լավ գոնե ոստիկան կարելի է կանգնեցնել այդտեղ ամբողջ օրը, որ երեխաներին օգնի անցնել, թե ոստիկանները միայն ըստ ՀՀԿ քաղաքապետի` օլիգարխների բուծիկները  պաշտպանելու համար են?

Այստեղ անցումներ չկա, լուսաֆորներ նույնպես:

Այ որ քաղաքապետարանի և վայ ավագանու անդամները ոտքով քայլեին, կհասկանային քաղաքացիների վիճակը: 

Այ այսպես երեխաները ստիպված կյանքն են վտանգում,
քանի որ անցնելու այլ տեղ չկա

Ոչ մի ոստիկան, ոչ մի անցում, ոչ մի լուսաֆոր չկա

Զավթել են Երիտասարդական Մետրոյի ներսի Անցումը

Երիտասարդական մետրոյի երկար անցումը, որտեղ ամենածանրաբեռնված փոխադրումներն են, այսօր կիսով չափ զավթվել է նոր կրպակաշարի համար:

Ինձ չէին թույլատրում նկարել, սակայն կարողացա այս ապօրինությունը նկարել:

ԱՅՍՊԵՍ ՇԱՐՈՒՆԱԿՎԵԼ ՉԻ ԿԱՐՈՂ:

ՈՎ է թույլատրել: Եվ ՈՒՄ ՇԱՀԻ համար? Որքան կարելի է մարդկանց իրավունքի և ազատության հաշվին կուտակել ու կուտակել? Անկուշտների իշխանություններ և ոչինչ:

Այսօր Հայաստանում հեղափոխական իրավիճակ է

Թեհմինե Ենոքյան

Հարցազրույց - 11 Մարտի 2013, 12:10


Մեր զրուցակիցն է քաղաքացիական ակտիվիստ, ծրագրավորող Արթուր Ղազարյանը

Ինչու՞ է մեր հանրության մի ստվար զանգված անլուրջ վերաբերվում հացադուլ անող անձնազոհ քաղաքական գործիչներին:

Քրեաօլիգարխիան ստեղծել է մի ահավոր մամլիչ մեքենա, որը ներթափանցել է բոլոր օղակներ, պետական բոլոր կառույցներ, մամուլ, հեռուստատեսություն, ԲՈՒՀ-եր, նաև սոցցանցեր: Պարզ է բոլոր այն Բաղրամյան 26-ին կից բլոգերների և նրանց կից ֆեյք, շինծու օգտատերերի ով լինելը: Նրանք ամեն կերպ վարկաբեկում են ժողովրդի ցանկացած շարժում, ցանկացած գործչի: Որ նայեք նրանց ստատուսները և ուղղորդված գրաrումները, պարզ է, թե ինչ պատվեր են կատարում:

Առհասարակ հացադուլը ծայրահեղ միջոց է համարվում: Դուք կարո՞ղ եք նշել դեպքեր, երբ հնարավոր է եղել հացադուլի միջոցով հարց լուծել:

Հացադուլը աշխարհում և մասնավորապես Հայաստանում ունեցել է շատ օրինակներ: Իռլանդիայի բանտերում գիտենք, որ մարդիկ խմբերով իրար հետևից հացադուլ էին անում և անգամ մահանում 60-65 օրվա ընթացքում: Թուրքիայում գիտենք նաև քրդերի հացադուլները, նորից մահվան ելքերով: Գիտենք 1988 թվականի Օպերայի հրապարակում հացադուլ անողների դեպքերը, որին մասնակցում էին հայեր, ռուսներ, եզդիներ, ուկրաինացիներ. բոլորը մեր Հայաստանի քաղաքացիներ էին: Նրանց պահանջները ԽՍՀՄ իշխանություններից էին` Սումգայիթի ջարդերի բացահայտում, Գերագույն խորհրդի սեսիայի հրավիրում, Արցախի հարցի լուծում: Իհարկե, նրանք հասան նպատակին` ժողովրդի համախմբմանը, ճեղքեցին ինֆորմացիոն պաշարումը, հասան լոկալ խնդիրների լուծմանը:

Մոտ 30 օր հացադուլ էր անում նաև Անդրիաս Ղուկասյանը, նրա պահանջները դարձան լայն հանրային քննարկման առարկա: Այդ հարցերն այդպիսի ձևակերպումներով դեռևս չէին շրջանառվել մինչ այդ` ՀՀԿ-ի լուծարում, Եվրադիտորդների դուրս հրավիրում և ընտրություններից միասնական բոլոր թեկնածությունների հանում: Այդ հարցերը իրոք հանրային խնդիրներ են, որոնք այսօր էլ արդիական են: Իրոք, տեսանք, որ ՀՀԿ-ի մասնակցությունը խաթարում է երկրում սահմանադրական կարգի հաստատմանը: Նրանք փաստորեն նորից փորձ են կատարում իշխանությունը ուզուրպացնելու:

Ի՞նչ ճանապարհ եք տեսնում Հայաստանում արմատական համակարգային փոփոխությունների հասնելու համար:

Այսօր իրոք շատ հետաքրքիր իրավիճակ է: Կան պայքարի շատ թեժ կետեր, խմբեր, քաղաքացիական ակտիվիստներ, կուսակցությունների մնացորդներ, որոնք կոնկրետ խնդիրներ դրած՝ լուծումներ են տալիս:

Իշխող վարչակազմը ոչ մի բարեփոխում կամ փոփոխություն առաջարկել չի կարող, քանի որ դրա հնարավորությունը նա ուներ արդեն 1998 թվականից, երբ փաստորեն այս խմբավորումը եկավ իշխանության: Նրանց բացթողումներն առանձին մեծ քննարկման թեմա է: Այսօրվա իրավիճակում փորձ կկատարվի ՀՀԿ-ի կողմից ռեանիմացնելու պահեստային ԲՀԿ-ի տարբերակը մայիսյան ընտրությունների ժամանակ: Քրեաօլիգարխիան իրեն ապահովագրել է երկու հենասյուն ստեղծելով` ՀՀԿ, ԲՀԿ, ՕԵԿ-ին կարելի է արդեն մոռանալ: Մնացյալ կուսակցությունները նույնպես հետ են քաշվել, և առաջարկ, լուծում չունեն: Խնդիրն այսօր Րաֆֆիի համախմբման ներուժի օգտագործումն է և ժողովրդի քվեի պաշտպանությունը: Րաֆֆի Հովհաննիսյանը ժողովրդից ստացել է պատվեր՝ երկրում անցկացնել շրջադարձային փոփոխություններ: Նա ունի այդ լիազորությունը: Երեկվա ելությում նա ասաց, որ կստեղծվեն նոր իշխանության տարրեր` հենց Ազատության հրապարակում: Ես հրապարակում տեսնում եմ ամբողջ քաղաքական խմբերի, անձերի, քաղաքացիական ակտիվիստների ներկայությունը:

Ռեժիմը ոչ մի զիջման չի գնալու: Նրանք գիտեն, որ փոքր զիջումը դա արդեն իրենց բուրգի կազմաքանդում է նշանակում:

Այսօր հեղափոխական իրավիճակ է: ՀՀԿ-ն անկարող է կառավարել:

Ելքը` միավորել բոլորի ներուժը, ձևավորել ինքնուրույն իշխանության օղակներ, ամբողջ Հայաստանի տարածքով մեկ հասնել ՀՀԿ-ի դրածոների հեռացմանը՝ գյուղերում, քաղաքներում, մարզերում: Տալ շարժմանը կազմակերպչական բնույթ, միգուցե կոմիտեների տեսքով: Կարծում եմ՝ կլինեն քաղաքացիական անհնազանդության շարունակական ակցիաներ: Հաղթանակն ուղղակի հրամայական է: Երկրի գոյության անհրաժեշտ պայման:

Ի՞նչ նախապայմաններ են պետք, որպեսզի գործող նախագահը հրաժարական տա:

Նախ, սոցիալական ցանցերում շրջանառվում են տարբեր լուրեր, թե գործող նախագահն արդեն 5-6 օր չի երևում հանրությանը: Սա անհանգստացնող փաստ է: Մյուսը, որ Վատիկանում շտապ բացում են դեսպանություն, և նշանակվում է իր ընտանիքի անդամը: Սա էլ է իհարկե մտահոգիչ: Չընտրված նախագահը չի կարող աշխատել երկրում, որտեղ կան հազարավոր խնդիրներ: Դրսի շնորհավորանքները նույնպես մտահոգիչ են, քանի որ լի են նախապայմաններով և պահանջներով: Նրանք փորձում են շնորհավորանքով Հայաստանից կորզել զիջումներ: Սա Հայաստանի շահից չի բխում:

Գործող նախագահի շրջապատը մայիսյան ԱԺ ընտրություններով հաստատեց, որ բարեփոխման ցանկություն չունի: Տեսեք ինչ քաղաքական մումիաներ են վերադարձվել ԱԺ, ինչ նոր ՀՀԿ-ացված երգչուհիներ են հայտնվել այնտեղ: Նրանք զբաղված են միայն սեփական բիզնեսների լոբինգով, կապիտալի անձեռնմխելիության պաշտպանությամբ: Միայն ԱԱՀ-ի մասին օրենքը փոփոխվել է վերջին հինգ տարիների ընթացքում 31 անգամ: Պատկերացնո՞ւմ եք այդ օրենքը կարդացողների և կիրառողերի վիճակը: Սա արել են միայն սեփական նեղ այսօրվա շահերից ելնելով:

Երբ որ իր հենարան ՀՀԿ-ացված ուսխորհուրդները կվերընտրվեն, վոյին-մարզպետները կհեռացվեն, ձայն խփող թաղապետերը, գյուղապետերը կմերժվեն ժողովրդի կողմից, նա կզրկվի իր հենարանից և ստիպված կլինի հաշվի նստել երկրի շահի հետ, այլ ոչ թե քրեաօլիգարխիայի: Իմ կարծիքով, միայն սա կստիպի նրան հեռանալ: Չեմ կարծում, որ ինչ-որ մարդկային նկատառումներով հրաժարականը հնարավոր է: Թեև չի բացառվում 98 թվականի պալատական փոփոխության տարբերակը, երբ արդեն այսօր իշխող խմբավորումը տեսնում է, որ Акела промахнулся:



Հոդվածի հղումը` այստեղ

Ուսանողների իրավունքը և դասախոսների պարտականությունը օրենքներում

ԿՐԹՈՒԹՅԱՆ ՄԱՍԻՆ 

Հոդված 28.     Բարձրագույն ուսումնական հաստատությունների ինքնավարությունը և ակադեմիական ազատությունները

1. Բուհական պրոֆեսորադասախոսական կազմը, գիտաշխատողները և ուսանողներն օժտված են ակադեմիական ազատություններով: Նրանք իրավունք ունեն մասնակցելու համալսարանի գործունեությանն առնչվող բոլոր խնդիրների քննարկմանը և ընտրովի մարմինների աշխատանքին:

5. Բարձրագույն ուսումնական հաստատության ընտրովի պաշտոններն են` ռեկտոր, մասնաճյուղի (կրթահամալիրի) տնօրեն, ֆակուլտետի դեկան (ուսումնական ստորաբաժանման ղեկավար), ամբիոնի վարիչ, պրոֆեսոր, դոցենտ, ասիստենտ, դասախոս: Այդ պաշտոնները զբաղեցվում են բարձրագույն ուսումնականհաստատության կառավարման մարմիններում` բարձրագույն ուսումնական հաստատության (մասնաճյուղի) խորհուրդ, գիտական խորհուրդ, ֆակուլտետի (ուսումնական ստորաբաժանման) խորհուրդ, հավակնորդների թեկնածությունները քննարկելու և գաղտնի (փակ) քվեարկությամբ ընտրելու արդյունքով:

10. Բարձրագույն ուսումնական հաստատության կառավարման մարմիններում անդամների թվի առնվազն 25 տոկոսն ուսանողներն են, որոնց առաջադրումն ու ընտրությունն իրականացնում է համապատասխան մակարդակի ուսանողական ինքնակառավարման ընտրովի ներկայացուցչական մարմինը` ուսանողական խորհուրդը:

Հոդված 49.     Սովորողների իրավունքները և սոցիալական պաշտպանվածությունը

 2. Արգելվում է սովորողներին ներգրավել աշխատանքի` առանց վերջիններիս և (կամ) նրանց ծնողների (որդեգրողների կամ հոգաբարձուի) համաձայնության: Սովորողների նկատմամբ ֆիզիկական կամ հոգեբանական ճնշման մեթոդների կիրառումն արգելվում է:

ԲԱՐՁՐԱԳՈՒՅՆ ԵՎ ՀԵՏԲՈՒՀԱԿԱՆ ՄԱՍՆԱԳԻՏԱԿԱՆ ԿՐԹՈՒԹՅԱՆ ՄԱՍԻՆ

Հոդված 6.       Բարձրագույն ուսումնական հաստատությունների ինքնավարությունը, իրավասությունը և ակադեմիական ազատությունները

7. Բարձրագույն ուսումնական հաստատությունն իր գործունեության համար պատասխանատու է անհատի, հասարակության և պետության առջև:

Հոդված 11.     Բարձրագույն ուսումնական հաստատության խնդիրները

Բարձրագույն ուսումնական հաստատության հիմնական խնդիրներն են՝

6) սովորողի` ազգային, բարոյական և համամարդկային արժեքների ոգով դաստիարակումը.

7) բնակչության շրջանում գիտելիքների տարածումը, նրա կրթական և մշակութային մակարդակի բարձրացումը.

8) սովորողների մեջ քաղաքացիական դիրքորոշման, հմտությունների և աշխատանքի նկատմամբ պատասխանատվության արմատավորումը` ժողովրդավարական և քաղաքացիական հասարակության կառավարման պայմաններում:

Հոդված 16.     Հասարակական կազմակերպությունները և միավորումները բարձրագույն և հետբուհական մասնագիտական կրթության համակարգում

Հասարակական-քաղաքական, հասարակական, կրոնական կազմակերպությունները և միավորումները բարձրագույն և հետբուհական մասնագիտական կրթության համակարգում չեն գործում, բացառությամբ արհեստակցական, մասնագիտական, մշակութային, մարզական և շրջանավարտների կազմակերպությունների ու միությունների:

Հոդված 17. Բարձրագույն ուսումնական հաստատության սովորողները

7. Բարձրագույն ուսումնական հաստատությունում սովորողները կարող են միավորվել ուսանողական խորհուրդներում, ուսանողական գիտական ընկերություններում և ուսանողական այլ կազմակերպություններում:Ուսանողական խորհուրդների և ուսանողական գիտական ընկերությունների ստեղծման և գործունեության կարգը հաստատում է կրթության պետական կառավարման լիազորված մարմինը: Ուսանողական խորհուրդների և ուսանողական գիտական ընկերությունների գործունեությունը ֆինանսավորվում է բարձրագույն ուսումնական հաստատության արտաբյուջետային միջոցների հաշվին: Ֆինանսավորման չափը սահմանում է բարձրագույն ուսումնական հաստատությունների կառավարման խորհուրդը:

Հոդված 19.     Բարձրագույն ուսումնական հաստատությունների և հետբուհական մասնագիտական կրթություն իրականացնող կազմակերպությունների աշխատողները

6. Բարձրագույն ուսումնական հաստատության և հետբուհական մասնագիտական կրթություն իրականացնող կազմակերպության աշխատողները պարտավոր են՝

3) սովորողների մեջ ձևավորել մասնագիտական որակներ, պատշաճ վարք ու վարվելակերպ, քաղաքացիական դիրքորոշում, հայրենասիրություն.

4) սովորողների մեջ զարգացնել ինքնուրույնություն, նախաձեռնություն և ստեղծագործական ունակություններ.

Ցուլն էլ է լաց լինում`անզորությունից

Բոլորիս մոտ ցուլը ասոցացվում է ուժեղ և համառ կենդանու հետ:
Նա ուժի և հզորության մարմնավորումն է:
Բայց մի փոքրիկ դրվագ մեջբերեմ, որը լրիվ հակառակն է ցույց տալիս:

Գիտեք, թե գյուղական հարսանիքները ինչպիսին են:
Ամբողջ գյուղը օրեր շարունակ նախապատրաստվում է այդ իրադարձությանը:

Ամեն մեկը մի գործ է անում հարսանեկան տանը: Կանայք ինչ-որ ուտեստներ են պատրաստում, աման-չամաններ բերում իրենց տներից, բոլորը հագնում են իրենց տոնական ոչ ամենօրյա հագուստները:  Տղամարդիկ սեղան-աթոռ, իշաոտնուկ են պատրաստում, փայտ կոտրում, խորոված-խաշլամայի պատրաստություններ տեսնում:

Իսկ մենք երեխաներս, ոտքերի տակ էինք ընկնում, վազվզում էինք:
Ինչ-որ աննկարագրելի սպասում կար այդ ամենի մեջ: Պետք է տեսնեինք հարսին և փեսային:
Սպասում էինք այն պահին, երբ գյուղի ծայրում կերևա խնամիների մոտեցող շարասյունը` բարձր ազդանշաններով:

Ցլիկին, որին պետք է շուտով մորթեին, գցել էին մի բաց փայտյա ախոռի մեջ:

Մենք` փոքրերս, խոտ էինք նրան տալիս, ջուր էինք լցնում ամանի մեջ:  Բայց նա ոչ ուտում էր, ոչ խմում` հրաժարվում էր:

Տղամարդիկ հաջորդ օրը բերեցին իրենց տներից տարբեր չափերի դանակներ, որը տարին մեկ անգամ օգտագործեին թե ոչ, հաստ թոկ-պարանը, որպեսզի մորթելուց առաջ ցլիկի ոտքերը կապեն:

Մորթելը ամեն մեկին չէր վստահվում: Մեկ-երկու հոգի կար գյուղում, որ մեծ անասուն էր կարողանում մորթել:

Այս խեղճին հանեցին ախոռից, կապեցին միաժամանակ ոտքերը և գլուխը պարանով և մի քանի հոգով քաշեցին-գցեցին գետնին:

Մեծերի համար դա սովորական տեսարան էր: Բայց մենք երեխաներս ցնցված և սարսափած էինք:

Ցուլը գետնին էր: Վերջին ակնթարթներն էին:
Այս արցունքները, որ հոսեցին նրա աչքերից, առայսօր հիշողությանս մեջ են:

Նա չէր կարողանում խոսել, արտահայտել իր զգացմունքը:
Ասուն չէր:
Հզոր կենդանին անկարողությունից և սպասումից լաց էր լինում:
Բայց մարդը կանգ չէր առնում:
Հարսանիք էր....