Showing posts with label ուսումնական բրիգադ. Show all posts
Showing posts with label ուսումնական բրիգադ. Show all posts

November 6, 2017

Թող բանակը չլինի այսպիսին

Վերջին գրառումս բանակային կյանքից լայն արձագանք ստացավ:

Մի մասը գրեց, թե 1997-99 թթ.-երից հետո շատ բան է փոխվել:
Մյուս մասը ավելի բացեց թեման, ավելի տխուր փաստերով:
Բանակային ընկերներիցս մի քանիսը հիշեցրեցին ինձ ևս մի քանի ամոթալի դրվագ, որը կներկայացնեմ  այստեղ: Կհիշեմ այն ահասարսուռ օրերը, որպեսզի դրանք ի սպառ վերանան բանակից:

...........
Առավոտյան վազքը Արմավիրի բրիգադում մի առանձին արարողություն էր:

Մենք` առավոտյան մթության մեջ վազում էինք 5 կմ դեպի Արմավիր և նույնքան` դեպի հետ:

Վազում էինք անընդհատ, բարձրաձայն կրկնվող հաշվարկի տակ` 
մեկ, երկու, երեք, չորս, 
մեկ, երկու, երեք, չորս, 
մեկ, երկու, երեք, չորս, 
մեկ, երկու, երեք, չորս, 
մեկ, երկու, երեք, չորս, 
..................
դոփյունը գետնին միաժամանակ կատարում էր 1500 հոգի: Տակտով:
Խեղդող փոշի, մութ, սառը ձմեռային օդ և անընդհատ հաշվարկ, աստված չանի մի քայլ հետ ընկնես, կամ հաշվարկից ընկնես: Հետևիդ վազողը դոմինոյի պես քո վրա է գալիս, ու ոտնատակ կլինես` զինվորական սապոգների տակ:

Շարքի եզրերում, ուր համեմատաբար ազատ էր, բլյախներով սերժանտներն էին հսկում և անխնա հարվածներ հասցնում հետ ընկնողներին կամ հանգստանալ ցանկացողներին:

Այդ պահը նրանց անասնական հրճվանք էր պարգևում, հատկապես կիրովականցի և ալավերդցի սերժանտներին, որոնք ամենաաբիժնիկներն էին զորամասում:

Իմ կաշվե` զինվորական գոտիս





















Հայկը ստամոքսի խոց ուներ, սակայն զորակոչվել էր բանակ: 

Նրա դեմքին որ նայեիք, ապա մոխրագույն-դեղնավուն գույնից անմիջապես կհասկանայիք, որ հիվանդությունը լուրջ էր, բայց դե զորակոչելուց հաշվի չէին առել որևէ փաստ:

Այդ առավոտ նրա խոցը բացվել էր և արյունահոսում էր: Վազքի ժամանակ նա վատացավ և սկսեց հետ ընկնել: Մենք տղաներով փորձեցինք նրան հանել` վազող 3000 ոտքերի դղրդյուն արձակող շարքից, սակայն սերժանտները չթողեցին: Նրան բռնել էինք թևերի տակից և զոռով քարշ տալով` վազքի տեմպը պահել:
Ես արդեն չեմ հիշում թե ինչ եղավ հետո, բայց Հայկը վատացել էր վերջնականապես և ուղարկվել հոսպիտալ:
Այս դրվագի տուժած տղան այսօր Արգենտինայում է բնակվում, արտագաղթել է:


Մահ

Մեր գումարտակում մի տղա կար Կապանից: Շատ նիհար և թույլ էր արտաքնապես, անընդհատ զորամասի ներսում էր, միայն հաշվարկների ժամանակ էր շարքի մեջ, մնացյալ ժամանակ կուբրիկից դուրս էլ չէր գալիս, ճաշարանից հացը տղաներն էին բերում իրեն:

Թեև նա էլ էր մեր հետ նոր ժամանել զորամաս, սակայն նրան հասած համազգեստը մաշված էր և քրքրված: Լավ տղերքը նրա նոր ստացածը վերցրել էին, փոխարենը տալով այս հնամաշերը....
Տղաները ասում էին, որ նրա մոտ արյան լեյկոզ է,թե քաղցկեղ:
Սպաները պետք է նրան հոսպիտալ տեղափոխեին, բայց բենզին չկար:
Թե քանի օր բենզին չկար արդեն հետաքրքիր չէ, բայց որ մարդը մահացավ փաստ է:
Սպաների պատվիրակություն գնաց Կապան` թաղման: 
Նրանք իրենց հետ տարել էին նոր զինվորական համազգեստ, որը այդ տղային այլևս պետք չէր.............



October 28, 2017

Արմավիրի ուսումնական բրիգադում

Այս օրերին նախաձեռնվել է ուսման տարկետման լրիվ վերացման օրենքի նախագիծը:
Կասկած անգամ չունեմ, որ օրինագիծը կվավերացվի այս խայտառակ ԱԺ-ի կողմից:

Այսօրվա իշխանավորները և 20 տարի առաջ, և 10 տարի առաջ նմանատիպ նախագիծ բերել էին ասպարեզ, սակայն հզոր ուսանողական շարժումը թույլ չտվեց այն իրագործել:
Այսօր իրավիճակը այլ է: Դժգոհ քաղաքացիները հիմնականում արտագաղթել են և բողոքի ալիքը թույլ է:

Այս նախագիծը ստիպեց ինձ վերհիշել իմ բանակային տարիները`1997-98 թթ:

Այս պատմության մասնակից իմ զինվորական ընկերներից շատերը ևս արտագաղթեցին 1999-ին, երբ նրանց, սպայական ուսում ստացածներին, զորակոչեցին որպես շարքային զինվոր:
Գիտության թեկնածուներին, մագիստրոսներին հրամաններ էին տալիս 18 ամյա անկիրթ սերժանտները, դրա բոլոր հետևանքներով:

Մենք երկրորդ անգամ Չարբախի հավաքակայանում հայտնվելուց հետո, ուղևորվեցինք դեպի Արմավիրի ուսումնական բրիգադ:
Այստեղ ամեն ինչը էականորեն տարբերվում էր իմ նախկին` Արտաշատի զորամասից:

Այստեղ հայտնվեցինք երկրորդ գումարտակում:
Վաշտի սերժանտները Երևանի ֆիզկուլտ ինստիտուտի ձյուդոյի, բոքսի բաժիններից էին:



Կուբրիկ
Բանակում ննջասենյակը անվանում էին կուբրիկ: Այնտեղ երկհարկանի երկաթյա մահճակալներ էին:
Հենց առաջին գիշերը կատարվեց հետևյալը:
Գիշերվա կեսին վառվեց կուբրիկի լույսը:
Կուբրիկ էր մտել վաշտը նայողներից մեկը, և պատահական մեկին` Մարալիկից եկածին քարշ տվեց գետնին և մի քանի սերժանտներով սկսեցին հարվածներ հասցնել այդ անմեղ տղայի մարմնի տարբեր մասերին:
Ծեծելուց հետո, դիմեցին մնացածին, թե տեսեք "Եթե մեզ չլսեք, բոլորիդ հալը սենց կլինի":
Առավոտյան, մեզ պետք է զինվորական հագուստ տրամադրեին, քանի որ Արտաշատում մենք հանձնել էինք մեր օրեր առաջ ստացած նոր հագուստը, հագել պատահական շորեր` բոմժերի տեսքով:
Արմավիրի զորամասի պահեստից ստացանք մեզ հասանելիք ձմեռային նոր հագուստը: Սերժանտները` անգղների պես եկան, հանեցին որոշ զինվորների հագից իրենց չափով նորերը, փոխարենը տալով իրենց հինը նորակոչիկներին:

Բուժկետ

Զորամասի բուժկետում որպես ատամնաբույժ, վիրաբույժ և բժկի օգնական էին ծառայում իրավաբանական ֆակուլտետը ավարտած, բժշկության հետ բացարձակ կապ չունեցող զինվորներ: Ով ինչ հարցով դիմում էր իրենց, նրանք միևնույն դեղերն էին առաջարկում: Երկրորդ անգամ բուժկետ դիմողներ ես չգիտեի:

Զուգարան

Բրիգադի զուգարանը առանձնացված շինություն էր, որտեղ գետնի վրա արաբական կոչվող զուգարաններն էին, 10 հատ կողք կողքի, առանց բաժանարար պատերի:
Առավոտյան, ամբողջ բրիգադը մտնում էր այդ զուգարան` 1540 հոգի, վաշտը վաշտի հետևից: Ինչպես ձեզ նկարագրեմ, թե դա ինչ տեսարան էր: Ոտք դնելու տեղ չկար այնտեղ: Երկարաճիտ կոշիկները խրվում էին մարդկային այդ թափոնների մեջ: Կեղտ, ցեխ, արյուն, շան հոտ:
Զուգարանը մաքրող տղաներից մեկը մեկ շաբաթ անց կախվեց իր զորանոցում, որից հետո այդ գործը ստանձնեցին ոչ հայազգի երկու եղբայրներ:

Բաղնիք
Մենք դեկտեմբերի ութից գտնվում էինք զորամսում, սակայն մինչև հունվարի կեսերը բաղնիքը չէր աշխատում: Երբ ուսումնական բրիգադ ժամանեցին տարբեր զորամասերից զինվորներ, ապա այդ անբաղնիք վիճակը վերածվեց ոջիլի համաճարակի: Տղաները ցերեկները լրիվ հանում էին իրենց շորերը, փռում էին գետնին և կապիկների պես` ոջիլ ջոկում շորերի մեջ:
Քորում էին մարմինը, մինչև վերքերի առաջանալը:

Մենք, այս վայրենի պայմաններում, պահպանելու համար մեր մարդկային դեմքը, գիշերները սառցե ջրով էինք լվացվում:
Երբ բաղնիքը սարքեցին, վաշտերով մեզ տարան այնտեղ լողանալու: Բաղնիքի փոքրիկ սենյակ էր մտնում միաժամանակ, մոտավորապես 25 հոգի, իսկ 6 ծորակներից աշխատում էր միայն մեկը և մյուսի կեսը: Ժամանակը սահմանափակ էր, և պետք էր հասցնել լողանալ....

Խանութ
Զորամասի ներսում կար փոքրիկ կրպակ-խանութ, որտեղից կարելի էր ծխախոտ, հաց-երշիկ, թխվածքաբլիթ, գուլպաներ, թել, սանր, ատամի մածուկ, և զինվորին այլ անհրաժեշտ պարագաներ գնել: Խանութի դռան մոտ միշտ կանգնում էին լրտեսները, որոնք զորամաս նայողներին էին պատմում այն զինվորների մասին, որոնք խանութ էին գնում: Նրանցից կարելի էր հետագայում կամ գումար պահանջել կամ պահանջել որևէ բան գնել իրենց համար: Ինչը և արվում էր:
Այն տղաները, որոնք ծխում էին և ծխախոտի կարիք ունեին, սակայն գումար չկար, ստիպված գետնից էին հավաքում, կիսատ ծխած բիչոկները:

Տեսակցություն
Երկու շաբաթը մեկ, բրիգադի հանրակացարաններին կից բացօթյա տարածքում, կես ժամով տեսակցություն էր բարեկամների հետ: Բազմիցս է եղել, երբ բարեկամները արդեն հավաքված, զորամասի դռան մոտ, հրամանատարը արգելել է տեսակցությունը, պատճառաբանելով ինչ-որ զինվորական արարք կամ պատճառ: Հայաստանի տարբեր մարզերից բրիգադ ժամանած բարեկամները հետ էին վերադառնում իրենց հեռավոր տները, առանց իրենց զինվորին տեսնելու:
Տեսակցության օրերին, բարեկամները զինվորների համար "տուլիկներ" էին բերում` ուտելիք, մաքուր շորեր, գումար: Տեսակցությունից  զորամաս վերադարձող զինվորները դրանք հանձնում էին մուտքի մոտ, չաստ նայողների սենյակ: Միայն թե զինվորներին չհասնի, իրենք ուտեն մեկ ամբողջ շաբաթ, գիշեր-ցերեկ, մինչև գարշահոտությունը տարածվի և ամբողջ ուտելիքը դեն նետեն, մինչև հաջորդ տեսակցություն:
Տղաները պատմում էին, որ կային վաշտեր, որտեղ տղաների շորերն էին անգամ հանում ստուգում, չհայտարարագրված գումար գտնելու համար:

Ինչու եմ այս ամենը պատմում?
Որպեսզի լույս սփռեմ այն "ամեն հայի պարտք" կոչվող բանակի վրա, ցույց տամ թե ի վերջո էս մարդիկ ինչու են լեղապատառ իրենց երեխաներին փեշով փող թափում, բանակից ազատելու համար, կամ երկրից փախցնում տանում:
Օրենք փոխելով չի բանակ դառնում: Այլ այս բոլոր հարցերը հատ հատ լուծելով:

Այս անգամ նկարագրեցի կենցաղային կողմը, մյուս անգամ կնկարագրեմ ուսումնական պրոցեսը: