Այսօրվա զանգը Ամերիաբանկից ստիպեց ինձ առանձին այս հոդվածով ցույց տալ անխտիր բոլոր բանկերում առկա տեխնոլոգիական ծանր վիճակը։
Պարզ փորձեմ ներկայացնել խնդիրը։
Բանկերը շատ դանդաղ, բայց գնում են դեպի մատուցվող ծառայությունների թվայնացում։
Սակայն թվայնացման գործընթացը ունի օբյեկտիվ (Հայաստանի օրենսդրություն, Կենտրոնական բանկի սահմանափակող կանոնակարգեր, Հայաստանի կապի որակ, Կրթության ցածր որակ) և սուբյեկտիվ (տեխնիկական անձնակազմի պրոֆեսիոնալիզմ, ղեկավարության անտեղյակություն ՏՏ խնդիրներից, սպասարկող անձնակազմի թույլ տեխնիկական գիտելիքներ) դժվարություններ ու խոչընդոտներ։
Բանկերում ծրագրային ապահովումը հանդիսանում է նրանց հոսքագիծը, ամենօրյա արտադրանքի հիմնական միջոցը, միջավայրը։ Եթե ծրագրային ապահովումը բանկում չի աշխատում գեթ մեկ րոպե, բանկը կաթվածահար է լինում։ Ի տարբերություն ձեռնարկություններում աշխատող համակարգերի, որոնք զուտ հաշվառման խնդիր են կատարում և ժամանակավոր խափանումները այդքան աղետալի չեն, որքան բանկերում։
Հայաստանում այս պահին գործող 18 բանկերից ոչ բոլորն են կարողացել ստեղծել սեփական ինտերնետ/մոբայլ բանկ համակարգերը։
7 բանկ օգտագործում է Հայկական Ծրագրերի մշակած ինտերնետ/մոբայլ բանկ համակարգը (որի ստեղծման ակունքներում նաև Ձեր խոնարհ ծառան է։ Ես կատարել եմ այդ համակարգի սկզբնական ֆունկցիոնալ, տեխնիկական ու շուկայական անհրաժեշտության հիմնավորումը։ Երբ դեռ հայկական շուկայում չկար նման ոչ մի համակարգ, մի քանի ամիս ուսումնասիրել էի համաշխարհային փորձը և մի քանի պրեզենտացիաներ եմ կատարել որոշումներ կայացնող շահագրգիռ կողմերի համար), որը մեծ հաշվով ունի նույն ֆունկցիոնալությունը այդ 7 բանկերում, որոնք այսօր չունեն մրցակցային առավելություններ, սեփական համակարգեր ստեղծած բանկերի համեմատ։ Մի բանկը մյուսից տարբերվում է ծառայություններով, սակագներով, պրոդուկտներով, ինտեգրումներով այլ համակարգերի հետ։ Ու դա իրականացնել ոչ սեփական ստեղծած համակարգում պրակտիկորեն անհնար է։
Բանկերի առջև ամեն վայրկյան կանգնած է "Գնել թե՞ ստեղծել ծրագրային համակարգը" երկընտրանքը։ Տեխնոլոգիապես թույլ, ոչ հասուն բանկերը, իհարկե ընտրում են ծրագրերի գնման տարբերակը։ Նրանք ունակ չեն պահել ու կառավարել այնպիսի անձնակազմ, որը կարող է ստեղծել նման համակարգեր։ Այդ պատճառով նրանք ընթանում են ամենա դյուրին ճանապարհով, գնելով ծրագիր, մուծելով ամեն ամիս մատակարարին ահռելի գումարներ ու զրկվելով հաճախորդին մրցակցային ֆունկցիոնալություն առաջարկելու ամենակարևոր գործոնից։
Ամերիաբանկը ևս երկար տարիներ օգտվել է Հայկական Ծրագրերի Ինտերնետ/մոբայլ բանկ համակարգից, սակայն վերջին երկու տարում նա շուկային կարողացել է առաջարկել սեփական ստեղծած MyAmeria հավելվածը, որտեղ ամեն նոր տարբերակով բանկը ինքնուրույն, ազատ ավելացնում է սեփական ցանկալի ծրագրային լուծումները, կախված չլինելով մատակարարից։ Ու այդ ավելացվող լուծումները բացակայում են Հայկական Ծրագրերի ստանդարտ ինտերնետ/մոբայլ բանկ փաթեթում և բոլոր մյուս բանկերի՝ նմանատիպ ծրագրերում։ Եվ սա արդեն մրցակցային առավելություն է ի օգուտ հաճախորդի։
Ես նույնպես օգտագործում եմ Ամերիաբանկի MyAmeria հավելվածը, այս տարիների ընթացքում նկատել եմ բազմաթիվ խնդիրներ, որոնց մի մասը իմ առաջարկով նրանք լուծել են, մյուսները մինչ օրս՝ ոչ։
Սակայն իմ այսօրվա հոդվածը տվյալ համակարգի ֆունկցիոնալության մասին չէ, այլ մի տարածված իրավիճակի, որի մասին պետք է բարձրաձայնեմ, որպես Հայաստանում այսօր շահագործվող ամենատարածված համակարգերի ստեղծման, սպասարկման, ներդրման թիմերի տասնամյակների փորձով ղեկավար։
Վատ ծրագրային համակարգերը պահանջում են մեծ սպասարկման ջանքեր։
Ծրագրերի ոչ ինտուիտիվ ինտերֆեյսը պահանջում է ծանր ու երկար ուսուցում։
Ոչ ճիշտ ներդրված ծրագրավորման պրոցեսները բերում են նոր տարբերակներում ավելի շատ սխալների, որոնք պետք է շտկվեն մյուս նոր տարբերակներում։ Դա յուրօրինակ փակ շղթա է, որի համար ի վերջո վճարում է հաճախորդը։
Իսկ բանկերի վատ ներքին պրոցեսների արտացոլումը այն բարձր տոկոսադրույքներն ու սակագներն են, որ հաճախորդից 33 տարի կեղեքում են բանկերը։
Ես տեսել եմ բազմաթիվ դեպքեր, երբ բանկերը ավելացնում են զանգերի կենտրոնների աշխատակիցների քանակը, փորձելով դուրս գալ այն բոլոր սխալների տակից, որ ունեն իրենք իրենց ծրագրերում։ Զանգերի կենտրոններում աշխատակիցների հոսունության ամենաբարձր տոկոսն է, քանի որ վատ համակարգերի թուք ու մուրը թափվում է հենց սպասարկողների վրա։
Ասեմ, ավելին։
Սպասարկողները (եթե ոչ ամբողջ բանկը!!!) չունեն տեխնիկական գիտելիքներ, չեն տիրապետում ծրագրային համակարգերի ներքին կառուցվածքին, ծրագրերի աշխատանքի սկզբունքներին և այդ իսկ պատճառով ծագած խնդրի մասին ամենասկզբից չեն կարողանում կողմնորոշվել ու պատասխանել հաճախորդի զանգին։
Ես իմ ծրագրավորման աշխատանքի ընթացքում միշտ առաջնորդվել եմ այն սկզբունքով, որ ծրագրավորողը պետք է իմանա և կիրառական ոլորտը, և ծրագրավորման ոլորտը և սպասարկման։
Իմ թիմերում ընդգրկված աշխատակիցները կփաստեն ասածս, որովհետև իրենք բոլորը այդպիսին են դարձել։
Ես այդպիսի մասնագետներին անվանում եմ գլադիատորներ, որոնք ունիկալ կարողությունների տեր մասնագետներ են և ծագող խնդիրներին տալիս են կայծակնային լուծումներ։
Բանկերում գլադիատորներին չեն սիրում։
Բանկերը առաջնորդվում են "որքան տարանջատված, որքան լղոզված, որքան ապակենտրոնացված - այդքան հուսալի ու անվտանգ է" սկզբունքով։
Դա էլ բերում է նեղ մասնագիտացած, իրարից անտեղյակ աշխատակիցների քանակի աճին ու բանկի բյուրոկրատացմանը։ Ծախսերի աճը նրանց չի էլ հետաքրքրում, քանի որ վճարում է միևնույնն է հաճախորդը։
Վերադառնամ Ամերիաբանկի խնդրին։
Այսքանը գրեցի, որպեսզի քիչ թե շատ մոտեցնեմ խնդրի ներկայացմանը։
Կոմունալ վճարումներից այսօր միայն ջրի վճարումն է, որը առցանց չէ։
Վեոլիա ջուրը ամեն ամիս, մեկ անգամ պարտքերի ցանկերը ուղարկում է բոլոր բանկերին, որոնք ջրի պարտքերը կարդում են ստացված լոկալ պահոցներից, ընդունում են վճարումը և ուղարկում Վեոլիա ջուր։ Բանկերը նաև զերոյացնում են իրենց լոկալ պահոցներում հաճախորդի պարտքը, խուսափելու համար կրկնակի վճարումներից։
Պարտքերի ցանկեր բանկերին տալը դա քարեդարյան լուծում է, որը սակայն այսօր էլ կա Հայաստանում։ Ճիշտ լուծումը պետք է լիներ հաճախորդի այդ պահին առկա պարտքի առցանց հարցումը անմիջապես Վեոլիա ջրից, ըստ հաճախորդի տվյալի։
Նոյեմբերի ջրի վճարները կատարելուց հետո, իմ մոտ ջրի պարտքը MyAmeria համակարգում չզերոյացավ։
Ես զանգեցի զանգերի կենտրոն։ Դեկտեմբերի 10-ին, թե 11-ին էր։
Աղջիկը ինձ բացատրում է, որ վեոլիա ջրից է խնդիրը, քանի որ պարտքը իրենց մոտ չեն թարմացրել։ Ես նրան հակադարձում եմ, որ ջրի պարտքերը վերցվում են ձեր իսկ բանկի լոկալ պահոցներից ու Վեոլիան այդտեղ կապ չունի, ձեր ծրագրավորողների սխալն է։ Ասեք, թող ուղղեն։
Բոլորը գիտեն, որ ծրագրավորողների, պրոյեկտների ղեկավարների, բիզնես անալիտիկների, պրոդուկտ owner-ների, տարբեր tribe-երի, տեստավորողների, և այլն քանակները բանկում շեշտակի աճում են տարեց տարի։ Քանակով փորձում են համակշռել խնդիրները, որոնք սակայն լրիվ այլ տեղում են։
Ու պարզ է, որ մեծ քանակի դեպքում միջխմբային կոորդինացումը վատթարանում է։ Ինչը ամեն օր երևում է ծրագրի շարունակական խափանումներում և աճող սխալների քանակներում։
Այսօր դեկտեմբերի 26-ին, իմ առաջին զանգից 16 օր անց, սպասարկող աղջիկը նորից հետ է զանգում, որ մենք պարզեցինք խնդիրը, մեր ծրագրավորողները ասացին, որ եթե վեոլիա ջրի պարտքը լիներ առցանց, այդ սխալը չէր լինի !!!!!
Ես ասում եմ, դա ես ի սկզբանե գիտեի և ձեզ ասել եմ։ Ձեր ծրագրավորողները պետք է ուղղեն իրենց ծրագրային սխալը։ Ես Ձեզանից, որպես զանգերի կենտրոնի աշխատակցից, շնորհակալ եմ, որ հետևողական եք, հետ եք զանգել, բայց ձեր ծրագրավորողները, մեղմ ասած, թաքնվում են ձեր մեջքի հետևում, ու անհեթեթություն են ասել ձեզ, կոծկելով սեփական սխալը։
Ասացի, թող ծրագրավորողները ինձ զանգեն, ես կբացատրեմ իրենց սխալը։
Սա տիպային դեպք է։ Ու դրա համար եմ գրում։
Մեղքը բարդել զանգերի սպասարկման, ոչ տեխնիկական գիտելիքներով աշխատակիցների վրա, ինչպես որ ընդունված է անել բոլոր բանկերում, չի կարելի։ Крайний виноватый, стрелочник -ը Ձեր բոլորի մոտ սպասարկողներն են, ու ամենահեշտը ձեր համար նրանց պատժելն է։
Ուղարկեք ձեր ծրագրավորողներին՝ յուրաքանչյուրին, մեկ շաբաթով նստեն զանգերի կենտրոնում, որ հասկանան նրանց վիճակը և իրենց գրած ծրագրերի որակը։
Հուսով եմ Ամերիաբանկում կհասկանան խնդրի խորքային լինելը։ Ու կանեն հետևություններ։
