January 19, 2014

Սեփական գրպանի պայքար? Թե զարթոնքի նախանշան

Կենսաթոշակային պայքար: Ունեմ հարցեր: Շատ հարցեր:



Եթե պատրաստ չեք ուղիղ խոսքի, մի շարունակեք կարդալ:

Մարդիկ հիմնականում այդ օրենքից ինչու են բողոքում? Տոկոսն է վատը, չեն հավատում որ գումարները կպահպանվեն, չեն հավատում կառավարությանը?
Իսկ մինչ այդ հավատում էին? Ոնց որ թե այո: Խելոք օր-օրի աճող հարկերը սուսուփուս վճարում էիք: Տարիներ շարունակ:

Իսկ միգուցե հենց Ձեր անձնական ապագան չեք ցանկանում կապել Հայաստանի հետ: Չեք ուզում երկարաժամկետ ներդրում անել և կապվել նրա հետ: Միգուցե վախենում եք, որ վաղը կորցնելու բան կունենաք արտագաղթելուց առաջ?
Լինենք ազնիվ:

Մարդիկ որ լռում էին և ոչ մի արձագանք չունեին գոնե այս երեք տարիներին կատարվող իրադարձություններին, մեկ էլ ակտիվացան:

Այսքան մարդ ես սպասում էի Մաշտոցի պուրակում, երբ քաղաքապետը ավիրում էր այն բուծիկներով:
Այսքան մարդ ես սպասում էի սպանված սպա Վահե Ավետյանի թաղման օրը և նեմեցի տան առաջ:
Այսքան մարդ ես սպասում էի ձմռանը 30 օր հացադուլ անող հայ մարդու կողքը:
Այդքան մարդ ես սպասում էի ԱԺ-ի, նախագահի, ավագանու ընտրությունների օրերին տեղամասերի առաջ, ուր միայնակ էինք խուժանի դիմաց:
Այդքան մարդ ես սպասում էի գազային պայմանագրի վավերացման օրը, երբ վաճառվեց Հայաստանը:
Այդքան մարդ ես սպասում էի սեպտեմբերի 4-ին, երբ դավաճանվեց Հայաստանի անկախությունը:
Այդքան մարդ ես սպասում էի քաղաքապետարանի առաջ, երբ տղաներին ահաբեկում և խոշտանգում էին:

Ավելի լավ է ուշ, քան երբեք:
Ուզում եմ հավատալ, որ իրավատեր եք, ոչ թե սպառող և դանակը հասել է Ձեր ոսկորին:

Երեկ ցույց էր:

"Քանի դեռ դերակատարներդ նույնն են Դու փրկություն չունես:" 
Սա Վարդան Պետրոսյանի խոսքերն են`

Հարթակում կանգնած կուսակցության անդամներին և նրանց անունից ելույթ ունեցողներին եթե չեք ճանաչում, տեղյա՞կ եք գոնե այդ կուսակցությունների մեկ ամսվա անցուդարձին։

Գոնե գիտեք, որ Նաիրա Զոհրաբյանը կողմ է քվեարկել 2010 թվականին այդ կենսաթոշակային ռեֆորմի օրենքին:???

Վերջերս կատարվեցին խորհրդանշական նաև մի քանի իրադարձություն այդ 4 խմբակցություններից որոշների շուրջ:



Սահմանադրական դատարան դիմելու փաստը, որը խորհրդարանի 4 խմբակցություն կատարեցին, ավելի անհասկանալի դարձրեց վիճակը:

Սահմանադրական դատարանը երբևէ իր ստեղծման օրվանից չի պաշտպանել օրինականությունը: Նա միշտ սպասարկել է այդ պահին իշխող ուժի կարիքները: 
Հիշենք գոնե նրա որոշումը ստորացուցիչ գազային պայմանագրի մասին մեկ ամիս առաջ:

Շատ է շահարկվում կուսակցականների կողմից թե` մի խաթարեք մեր միասնությունը? Հազիվ իրար հետ ենք:Իսկ ինչու միասնական չէիք մեկ տարի առաջ դեկտեմբերին? Ինչու էիք իրար կոկորդ կրծում?
Ինչու թույլ չեք տալիս ձեր կուսակցություններում սերնդափոխություն? Ինչու էիք այդքան կասկածամիտ ընտրատեղամասերում մեկդ մյուսի նկատմամբ?

Ժողովրդի համար միասնականության կոչեր հնչեցնելը սխալ է: Հասարակ մարդիկ միշտ միասնական են, դուք Ձեզ տեսեք:
Չի կարելի թույլ տալ` շուտվանից մահացած քաղաքական դեմքերին վերակենդանություն առնեն շարժման վրա:
Նրանք անգամ սեփական կարգախոսը չեն ցանկանում փոխարինեն միասնության այդ պահին:

Նրանք թելադրելու իրավունք չունեն: Միայն որպես հավասար ձայնով մասնակիցներ:

Պայքարին կցանկանան ինքնապիառ անել շատ մշակույթի գործիչներ, դերասաններ, երգիչներ, .... Պակաս չի լինի:

Ամեն դեպքում պայքարը հզոր բան է: Պայքարը կյանք է, նրա իմաստը և շարժիչ ուժը:

October 16, 2013

Շիրազը Ղարաբաղի մասին



Շիրազը կարծես այս բանաստեղծությունը երեկ է գրել:

Թե ում ի նկատի ուներ Շիրազը` Ղարաբաղը կռվախնձոր սարքողի մասին ասելով, այսօր եմ հասկանում:

ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ ՇԻՐԱԶ


ՂԱՐԱԲԱՂԻ ՈՂԲԸ
Ղարաբաղը մորս կանչն է,
Ինձ է կանչում հույսով տրտում,
Ղարաբաղը իմ կակաչն է`
Կարմիր,բայց սև ունի սրտում: 
Դու ել դարձած կռվածաղիկ,
Իմ բալիկն ես այ Ղարաբաղ,
Մեղրդ օտար մեղվին տվող,
Իմ ծաղիկն ես, հայ Ղարաբաղ:
Հայաստանից քեզ պոկողը
Հայաստանի եղբայրը չէ
,
Երկուսիս մեջ դու էլ մոլոր
Իմ բալիկն ես, վայ Ղարաբաղ:
Քանի բաժան - դաժան տարի 
Հայ բերանիս ախ ես դառել,
Դառել օտար ջաղացին ջուր,
Ազգիդ սրտին դաղ ես դառել:
Էլ չեմ կարող վիշտս լռել,
Վայ ինձ ու քեզ, հայ Ղարաբաղ:
Դու էն գլխից հայոց հող ես
Աստվածածնա իմ լեռնաձոր,
Քո դրախտից ձեռ քաշող հայն` 
Վայն է հայոց, ով մեղրաձոր,
Թե եղբայր են,ինչու° են քեզ մեր մեջ
Դարձրել կռվախնձոր
,
Աստվածածնա ինչպե°ս թողնես,
Սատանային փայ,Ղարաբա´ղ,
Կթառամես անտիրական այգեպանիդ
Ձեռքից տարված,
Շիքյաստի ես խաբված լսում
Կոմիտասիդ երգից զատված,
Քեզ չի թողնի իշխան մնաս,
Մայր Սևանիդ գրկից զատված,
Քեզ կուլ կտան մուղամները,
Զառդ կանեն, վայ Ղարաբաղ:
Դու չես ջոկվել, խլել են քեզ,
Որ մոռանաս երգերն հայոց,
Ձորերիդ պես խտացել են
Քո կարոտով վերքերն հայոց,
Ա´խ, ե°րբ պիտի լեռներիդ պես
Վեր բռնցկվեն ձեռքերն հայոց,
Որ չդառնա հայոց արծիվն
Օտար ծովին ճայ, Ղարաբաղ:
Բաց աչքերդ, անդունդը տես,
Եկ, մի´ձուլվիր օտար զարմին,
Իմ տարագիր հայոց կռունկ,
Եկ, խառնվիր քո երամին:
Մեզ չի կարող մահն էլ զատել,
Մի ոգի ենք ու մի մարմին,
Դու իմ Ղարսի, իմ Սասունի,
Իմ Մասիսի թայ Ղարաբաղ:
Մենակ դու չես, որ դիմանամ,
Յոթը դրախտ ունեմ խլված,
Վանա ծովը, Ղարսն ու Վանը,
Սիփան սարը, Անին փլված,
Հայկ Նահապետ Մասիսի հետ
Դեռ բանտում են` ծունկը ծալված,
Տարտարոս է Տարոնը դեռ,
ՈՒ°ր ես Ավարայր Ղարաբաղ:
Ա´խ, ե°րբ պիտի ելնես բանտից`
Նախիջևանի ձեռքից բռնած,
Տուն գաս հավետ, Մասիսի հետ,
Ղարս ու Վանի ձեռքից բռնած,
Որ ազգովին Մասիս ելնենք
Քարավանի նառից բռնած,
Նորից ազգի ավազանում հայ մկրտվես,
Հայ Ղարաբաղ:
Ասում են, թե շեն է կյանքդ
Առանց ազգի շենն ի°նչ անեմ,
Երբ չի զնգում հայոց լեզվով
Գինով թասի ձենն ի°նչ անեմ:
Հյուսիսն ինքն էլ սառցալուռ է,
Էլ իմ անզոր քենն ի°նչ անեմ,
Գինիդ օտար թասն է խմում,
Արցունքդ հայը, վայ Ղարաբաղ:
Բարեկամը, որ քեզ խլեց,
Էլ թշնամին բան կտա° ետ,
Թե լուռ մնա քար աշխարհը,
Չարը Ղարս ու Վան կտա° ետ:
Ի°նչ դուռ բախեմ, որ ծիծաղեմ,
Ասեմ` Նախիջևան կտ°ա ետ,
Մոլորվել եմ ես էլ քեզ պես
Պիղծ է աշխարհն ա´յ Ղարաբաղ:
Քանի իմ հող ինձ չեք տվել,
Ես ձեզ հելուզակ պիտի ասեմ...
Ավարայրի Վարդան դառած,
Ես ձեզ Վասակ պիտի ասեմ,
Երբ իմ բոլոր հողերն ինձ տաք,
Ձեզ հրեշտակ պիտի ասեմ,
Պիտի պաշտեմ ողջ ազգերիդ,
Երբ որ չասեմ Վայ Ղարաբաղ:
Դու էլ հայոց գրկից խլված
Իմ բալիկն ես, իմ հեռավոր,
Պոռնկաշուրթ բախտիս ոտքին
Խաղալիք ես
, իմ լեռնաձոր,
Բայց ինչքան էլ բալիկիս պես դու
Էլ մնաս կռվախնձոր,
Շիրազն ասաց, աշխարհ անցիր,
Հայ գալիքն ես, հայ ՂԱՐԱԲԱՂ:

October 15, 2013

Զորի Բալայանի նամակի անհասկանալի պահերը

Զորի Բալայանի Պուտինին հղված նամակից իմ համար զարմանալի և անհասկանալի մտքերի մեջբերում առանց մեկնաբանությունների:

Գյուլիստանի պայմանագիրը Պուտինին հիշեցնելը, նշանակում է նոր անեքսիայի հրավիրում ոչ միայն Ղարաբաղի այլ նաև Հայաստանի, Վրաստանի, Աբխազիայի, այսօրվա Ադրբեջանի:
Բալայանը ուղղակիորեն ռուսներին խնդրում է վերատիրանալ այս բոլոր պատմական տարածքներին:


"Согласно договору, Персия признавала переход к России Дагестана, Картли, Кахети, Мегрелии, Имеретии, Гурии, Абхазии и части современного Азербайджана, где находились ханства: Бакинское, Карабахское, Гянджинское, Ширванское, Шекинское, Дербентское, Кубинское. К России отошла также часть Талышского ханства."

Գյուլիստանի պայմանագրով Ռուսաստանին անցած նոր տարածքները
1. "Մոսկվայի (1921 թվականի մարտ) եւ Ղարսի (1921 թվականի հոկտեմբեր) պայմանագրերի արդյունքում այն տարածքը, որի մեծ մասի վրա կազմավորվեց բացարձակ նոր, ըստ էության թուրքական հանրապետություն, պատմականորեն պատկանում էր Հայաստանին:"

2. "Հայաստանը եւ Վրաստանը Անդրկովկասից ռուսական զորքերի դուրս բերումից հետո ստիպված էին ստեղծել անկախ հանրապետություններ,"

3. Այդ տվյալներն ամենից շատ պետք են Ձեզ, Վլադիմիր Վլադիմիրովիչ: Պետք են Ռուսաստանին: Այդ փաստարկները ցույց են տալիս, թե ինչպես մեր ընդհանուր տարածքի վրա ստեղծվեց նոր թուրքական հանրապետությունՙ սահմանային ծայրամասում:

4. Իննսունական թվականների քաղցած եւ ցուրտ Ռուսաստանում հանկարծ հայտնվեցին «էժան» բանվորական ուժի ողջ բրիգադներ Թուրքիայից: Քանզի այդ ժամանակ հետխորհրդային, ավելի ճիշտՙ լուժկովյան Մոսկվան սկսեց հիմնավորապես վերակառուցվել նոր ձեւով, որը ոչ մի ընդհանուր բան չուներ ավանդական ռուսական ճարտարապետության հետ: Այն տարիներին ես հաճախ էի մտածում այն մասին, որ եղել է ժամանակ, երբ Ռուսաստանում շինարարական եւ ճարտարապետական աշխատանք կատարել են նաեւ հայերը:

5. Մեծարգո Վլադիմիր Վլադիմիրովիչ, երկրորդ անգամ ընտրվելով Ռուսաստանի նախագահ, Դուք երկրորդ անգամ ինքնըստինքյան դարձաք ԵԱՀԽ Մինսկի խմբի համանախագահ: Մենք անընդհատ լսում ենք այն մասին, թե իբր ժամանակն է արդեն «ինչ-որ բան» ձեռնարկել: Կցանկանայի ձեզ խորհուրդ տալ. մի՛ շտապեք (ԱՄՆ-ի եւ Ֆրանսիայի նախագահների հետ միասին) կատարել մինչեւ վերջ չմտածված, մինչեւ վերջ չհաշվարկված քայլ: Երբ մոտենում ես անդունդի եզրին, անհրաժեշտ է անել ամենից սթափ, փրկիչ քայլըՙ քայլ ետ: Մտածեք վաղը չէ մյուս օրվա մասին:

6. մեծարգո Վլադիմիր Վլադիմիրովիչ, ներեցեք չափն անցնելու համար, խորհուրդ կտայի Ձեզ մտորել իրոք սուրբ մի հարցի մասին. ամեն դեպքումՙ ինչպե՞ս է այսպես ստացվել: Այն ամենից հետո, ինչ միասին ապրել են ռուս եւ հայ ժողովուրդները, հանկարծ ընդհանուր սահմաններ չունենք: Անհավատալի է: Հենց միայն XIX դարի առաջին քառորդում Ձեր եւ մեր ավելի քան 200 հազար նախնիներ իրենց կյանքն են տվել այն բանի համար, որ միավորվեն, այն բանի համար, որ ամրապնդեն «Հարավային ուղղությունը»:

7. Վլադիմիր Վլադիմիրովիչ, շատ եմ խնդրում Ձեզ, եկեք ձեռքը սրտին դրած, անկեղծորեն եւ բացորոշ մտորենք այն դիլեմայի շուրջ, թե այդ ինչ փոխզիջման մասին կարող է խոսք լինել, եթե վաղը հանկարծ Մինսկի խումբը վճռի վերջապես ասել իր վերջնական խոսքը: Չէ՞ որ ըստ պատմական ճշմարտության տրամաբանության, եթե իսկական փոխզիջման մասին ենք խոսում, ապա մեր կոնկրետ դեպքում պետք է նկատի ունենալ նաեւ ողջ հայկական Նախիջեւանը (ողջ ինքնավար հանրապետությունը), Շահումյանի շրջանը, Ելիզավետապոլի գավառը, հայ մարշալների եւ գեներալների լեգենդար գյուղ Չարդախլուն եւ շատ այլ տարածաշրջաններ:

8. Ինչ վերաբերում է ներկայիս հարաբերություններին Ռուսաստանի, Հայաստանի Հանրապետության եւ Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության միջեւ, որն ունի սեփական սահմանադրություն, որտեղ հստակ որոշված են նրա այսօրվա սահմանները, ապա մենք պետք է պարզորոշ գիտակցենք. գլխավորըՙ չխախտել մեր նախնիների սուրբ սկզբունքները, որոնք երկար ու բազմաբարդ դարերի ընթացքում մշակել են հրաշալի համատեղ պատվիրանՙ «Սիրո գինը սերն է»: Եվ միաժամանակ միշտ հիշենք, որ բարեկամության մեջ ամենակարեւորը, ամենաազնիվը, ամենաարժեքավորը սիրելն է, քան սիրված լինելը: Այդ մասին լավ եւ գործուն կերպով գիտեին ռուս եւ հայ ժողովուրդների մեծ որդիները, իսկական բարեկամներ եւ զինակիցներ Ալեքսանդր Գրիբոյեդովը եւ Խաչատուր Աբովյանը:

9. Պետք է իմաստություն եւ արիություն հավաքել եւ, ինչպես Ժան Ժակ Ռուսոն էր ասում, ձեռքը դնելով «ազնիվ սրտին», անկեղծորեն խոստովանել, որ մեր ընդհանուր երկրի փլուզումն սկսվել էր Հոկտեմբերի արշալույսին, Գյուլիստանի եւ Թուրքմենչայի պայմանագրերի խախտումով: Արդեն այն ժամանակ նենգափոխում էին պատմությունը, չիմանալով, որ չափազանց բարձր է խաթարումներ չընդունող պատմական ճշմարտության գինն ու չափը:

10. Ես լիովին համոզված եմ, որ մարդկությունն ինչ-որ ժամանակ լրջորեն կզբաղվի համացանցով:

October 13, 2013

Փակ շուկայի դիմացի մզկիթը դարձավ ինձ շատ հարազատ

Գնացի այլանդակված Փակ շուկան:

Ինքս 30 տարի ապրել եմ կենտրոնում, սակայն այդ շուկայից հազվագյուտ ենք օգտվել: Շատ թանկ շուկա է եղել բոլոր ժամանակներում:

Ասեցի ինքս տեսնեմ ինչ են արել վհուկները:

Դրսից մուտքը չէր ձևափոխված, ավելին` զարդանախշերը ներկված էին:


Մտա ներս:
Աջ կողմում գյուղմթերքներ էին վաճառում:

Կենտրոնում դեպի վեր էին բարձրանում նոր կառուցված շարժասանդուղքները:
Հայացքս ընկավ կամարներին, որոնց շարքը շարժասանդուղքների մոտ ընդհատվեց: Կամարների շարքը կտրված էր:



Ինձ թվաց թե օդը կանգ առավ: Վեր սլացող կամարների շունչը այդտեղ ընհատվեց:
Իսկ դրանց տակ... Տակը դարձրել են հասարակ սիթի` բազմաթիվ դրամարկղներով, սայլակներով: Ձախ կողմում Նատալի ֆարմ երկու դեղատունն էին կողք կողքի:


Շուկայի ետնամասում ապակեպատ նոր բետոնյա կառույց էր, 2-3 հարկանի սյուներ էին: Դրանք պատել էին մգեցված ապակիներով, որպեսզի ներսում հենց այս պահին ընթացող շինարարությունը թաքցնեն: Ներսում եռուզեռ էր, աղմուկ, երկաթ, արմատուրաներ էին կտրում:

Շուկայի կողքի պատերի լուսամուտները բետոնած էին, մուտքի դռները զմռսված:
Զարմանքս այն էր, որ շատ աշխույժ առևտուր էր ընթանում: Մեծամասամբ ոնց որ կենտրոնում տուրիստ եկած մարդիկ էին: Սակայն նրանց մեջ նկատեցի նաև ՊԵԿ տեղակալ Ալավերդյանին: Նրա սայլակը մինչև վեր լցված էր:
Բազմաթիվ ՊԵԿ պետեր փոխած, հավերժ պաշտոնյան գոհ էր երևում իր առևտրից:
Ալավերդյաների քաղաք է Երևանս:

Ինձ ոչինչ չմնաց, քան մտնել կողքի մզկիթը: Կապույտ մզկիթը սրանից հետո արդեն օտար չէր թվում ինձ: Միակ հին, չպղծված, մանկության հետ կապող շինությունը դա է մնացել: Պարսիկները թույլ չեն տվել ավիրել նաև այն և նորոգել են:


Արագ հեռացա մի վայրից, որտեղ երևաց հայոց պետականության անզորությունը: Քաղաքապետը գցում է մշակույթի նախարարության վրա, սրանք ճարտարապետների, նրանք կարծես թե դեմ են:
Բայց օլիգարխը կանգնեցրել է բոլորին փաստի առաջ:
Նոր սիթին գործում է:

July 19, 2013

Քաղաքային տրանսպորտը Բաթումիում 50 դրամ է

Հայ պաշտոնյաները շատ են սիրում համեմատություններ անել այն երկրների հետ` այս կամ այն ոլորտներում, որտեղ ըստ իրենց իրենք ունեն առավելություն:
Հաճախ համեմատվում են ամենավատ օրինակների հետ, որ իրենց առավելությունը ակնհայտ լինի, օրինակ Թուրքմենիայի, կամ Ադրբեջանի:

Ես կհամեմատեմ տրանսպորտը Բաթումիի և Երևանի: Հետևությունները արեք ինքներդ:
Այս մակարդակը չի զիջում եվրոպականին, քանի որ տեսել եմ իմ աչքով նաև Եվրոպայում:
Հոդվածը գրում եմ հայաստանյան անհիմն տրանսպորտային թանկացման ֆոնին: Թող մեր քաղաքացիները տեսնեն հարևան Վրաստանի փորձը, գները, որակը:



Նախ բոլոր կանգառներում կան էլեկտրոնային տաբլոներ, որտեղից կարող ենք իմանալ, թե որ համարի ավտոբուսը երբ է գալու`



Բաթումիում քաղաքային տրանսպորտը ավտոբուսներ են, որոնք շատ հարմար ու որակյալ են: Ես իմ 186 բոյով նորմալ կարող եմ կանգնել, սրահը շատ ընդարձակ է, նստարանները լայն, իրարից հեռու: Վարորդի մոտ կա վազող տողով էլեկտրոնային տաբլո , որտեղ նշվում է հաջորդ կանգառը:
Ավտոբուսի ներսում աշխատում է կոնդիցիոներ:

Ավտոբուսի սրահում կան տոմսի էլեկտրոնային դակիչներ:


Ավտոբուսների տոմսերը վաճառվում են բոլոր խանութներում: Օրինակ 15 տոմսը արժե ընդամենը 3 լարի, այսինքն մեկ տոմսը 50 դրամ: Սակայն տոմսը կարելի է գնել նաև անմիջապես վարորդի մոտից, սակայն դա եռակի թանկ է:


Չդակելու դեպքում տուգանքը 5 լարի է:
Քաղաքային բոլոր ավտոբուսների համարների ընթացիկ տեղաբաշխումը  GPS կոորդինատների միջոցով երևում է օնլայն քարտեզի վրա:
Սա կայքն է`  http://batauto.ge/gps/:
Յուրաքանչյուր երթուղու համարի ավտոբուսը օրվա ցանկացած ժամին կարելի է տեսնել թե որտեղ է գտնվում :

Քաղաքում կայանումը նորից վճարովի է, բայց առանց պառկովշիկների: Կան գանձման ժամանակակից տերմինալներ:



Կայանման գները հետևյալն են` 1 ժամը 120 դրամ, 2 ժամը 250 դրամ, ամեն հաջորդ ժամը 250 դրամ:


Քաղաքում գործում է ֆրանսիական հեծանիվների վարձակալության քարտային համակարգ:
Վճարելով 20 լարի, 5000 դրամ, դուք ձեռք եք բերում ժամը 125 դրամով, օրվա ցանկացած ժամին հեծանիվ վարձակալելու հնարավորություն:

Քաղաքում գործում է մոտավորապես 36 հեծանիվների վարձակալության և կայանման կետ: Կարելի է մի կետից վերցնել հեծանիվ, և թողնել այն մյուս կետում: Ամբողջ քաղաքում կատարված է հեծանիվների ուղիների գծանշում:
Այս սարքից դուք ստանում եք հեծանիվի բանալին և տեսնում ձեր քարտի հաշվեկշիռը`


Հեծանիվների կայանման կետերի քարտեզը սա է`



Սա էլ հեծանիվի Ձեր անձնական քարտն է, որը վավեր է մեկ տարի և որը կարելի է լիցքավորել հավելյալ գումարով`


Մարդիկ մտածել են իրենց քաղաքի համար, ստեղծել են հարմար պայմաններ, քաղաքակիրթ պայմաններ, շատ մատչելի գներով:
Հետևությունները թողնում եմ Ձեզ, հայաստանյան անալոգների մասին:

June 25, 2013

Մինչև 2017-18 թթ. ընտրություններ դեռ շատ բաներ են լինելու

ՍԻՐԱՆՈՒՅՇ ՊԱՊՅԱՆ, Հարցազրուցավար
Հարցազրույց - 25 Հունիսի 2013, 09:32

Մեր զրուցակիցն է քաղաքացիական ակտիվիստ, ծրագրավորող Արթուր Ղազարյանը
Արթուրհանրությունը բուռն արձագանքեց վարչապետի ևարքեպիսկոպոս Կճոյանի օֆշորային սկանդալինՎերահսկիչպալատի հաշվետվությանըսակայն կարծես չիբարձրացվում նրա հրաժարականի պահանջըՀնարավո՞ր է՝այս բացահայտումները հանգեցնեն նրա հրաժարականին:
Անցյալ տարի՝ Վերահսկիչ պալատի նախագահի ելույթից հետո, փորձել եմ գումարել նրանց բոլոր բացահայտված խախտումների գումարը: Ստացվել է մի թիվ, որն ուղղակի հավասար էր Վերահսկիչ պալատի ծախսերի գումարին: Այսինքն՝ նրանք ընդամենը  փորձում են ցույց տալ, որ բյուջեից սնվող վնասաբեր կառույց չեն: Այս տարի արդեն չեմ էլ կարդացել այդ պալատի հաշվետվությունը, քանի որ նոր բան չեմ սպասել այդ հաշվետվությունից:
Ինչ վերաբերում է վարչապետին: Իսկ ո՞վ պետք է պահանջի այդ հրաժարականը. ՀՀԿ-ն, որը դեռ չի կարողանում կողմնորոշվել Ռուսաստան-Արևմուտք հարցի շո՞ւրջ, ընդդիմությո՞ւնը, որն ուղղակի չկա, կուսակցություննե՞րը, որոնք լիովին վարկաբեկվել են իշխանությունների հետ իրենց խաղերով:
Վարչապետն այս կրիմինալ իշխանությունների խնդիրը լիովին լուծում է: Նրա օրոք բյուջեն կրկնապատկվել է և դեռ ավելին, և համապատասխանաբար ավելացել են օլիգարխիայի գրպանների ատկատները: Վարչապետը հարմար ֆիգուր է այսօր այս կոնֆիգուրացիայում: Մի կողմից, թվում է, թե նա եվրոպամետ է, քանի որ մի պահ սովորել է Արևմուտքում, թվում է, թե ռուսամետ է, քանի որ ավարտել է ռուսական դպրոց և սովորել Ռուսաստանում: Նա բացահայտ դեմ է արտահայտվում Մաքսային միությանը, ռուսական «Հայրենակիցներ» ծրագրին, մյուս կողմից, ԱՊՀ ղեկավարների հանդիպմանն արդեն չի մերժում Մաքսային միության գաղափարը: Հարցը նրանում է, որ իշխանությունների և մասնավորապես վարչապետի քայլերը իմպուլսիվ են և թելադրված պահի լրջությամբ: Մի թեթև լուր եկավ, որ Մոսկվան դատարան է հանձնել Նաիրիտի հետ կապված թղթերը, մյուս կողմից Արևմուտքը Կիպրոսում բացում է նրա օֆշորի գործարքը: Մեր իշխանությունը պատանդ է աշխարհի հզորների ձեռքին:
Արդյո՞ք այս ամենը 2017-2018 թթընտրություններիննախապատրաստվելու քայլեր են և իշխանության մեջ լուրջվերադասավորումների հնարավորություն:
Մինչև 2017-18 թթ. ընտրություններ, կարծում եմ, դեռ շատ բաներ են լինելու: Նրանք հիմա հաստատ դրան չեն պատրաստվում:
Արտաքին քաղաքական կուրսի փոփոխություն կլինի՞թեկարծում եք՝ մինչև 2018 շատ իրադարձությունների թվումկլինի նաև իշխանափոխություն:
Արտաքին քաղաքական փոփոխությունը, որը բացահայտ հայտարարված է,  Եվրասիական միության ստեղծման ժամկետն է` 2015 թվականի հունվարի սկիզբ: Մյուս ժամկետը նոյեմբերին Եվրոպայի հետ ասոցացման պայմանագրի նախանշված ստորագրումն է: Մեր «կոմպլեմենտար» քաղաքականությունն ուղղակի քամում է երկիրը: Այս քաղաքականությունը մեզ դարձրել է գործիք բոլոր կողմերի ձեռքում, և այսօր մեզ ոչ մի գործընկեր ուղղակի չի հավատում: Բոլորը կասկածում են, քանի որ խաղի մեջ ենք հակադիր ուժերի հետ` ԱՄՆ, Եվրոպա, Ռուսաստան, Իրան, Թուրքիա:
Վարչապետի փոփոխությունը եթե լինի, կարվի արդեն կողմնորոշման համատեքստում: Վերջին հինգ տարում արտագաղթել է 200.000-ից ավելի մարդ: Սա ահագնացող գործընթաց է, որն արդեն անիմաստ է դարձնում ամեն բան: Ո՞ւմ համար է երկիրը, եթե այնտեղ քաղաքացի չի ապրելու, ո՞ւմ համար են հենց այն ազատագրված տարածքները, որոնք մենք չենք բնակեցնում: Բայց ինչպես ասում են`սուրբ տեղը դատարկ չի լինում: Եթե մենք չլրացնենք այդ տեղը, այլ լրացնողներ միշտ էլ կգտնվեն: Եթե հայ գյուղացին չի կարող ոչխար պահել Սյունիքում, դա կանի պարսիկ գյուղացին: Եթե հայը չապրի Արցախի ազատագրված տարածքում, դա կանի ադրբեջանցին: Արտագաղթողը թուլացնում է պայքարը, սակայն մնացողների վրա պատասխանատվության բեռն էլ է ավելանում:
Իշխանությունն ապիկար էկուսակցությունները՝վարկաբեկվածի՞նչ պետք է անեն մտածող քաղաքացիները,բացի արտագաղթի դիմելուց:
Քաղաքացիական հատվածն այսօր այն հույսն է, որը պետք է շունչ տա, վերակենդանացնի մեր երկիրը: Այնտեղ են չվարկաբեկված, կիրթ, անձնազոհ, լայն աշխարհահայացքով երիտասարդներ, որոնք պայքարում են ամեն խնդրի համար: Իսկ իրադարձություններն այնքան շատ են տեղի ունենում, որ արդեն չենք էլ հասցնում արձագանքել, քանի որ սրընթաց են զարգանում: Իմ կարծիքով՝ պետք է ձևավորվի  Շարժում, նոր շարժում, պետք է քննարկվի մեր երկրի ճակատագիրը, այլևս սպասել չի կարելի: Վիճակը բոլորի համար պարզ է: Մինչև 2018 թ. անհնար է այսպես շարունակվի: ԱՄՆ դեսպանը վերջերս արդեն ուղիղ տեքստով է կառավարությանը ասում` «Մի կանգնեք մեր ճանապարհին ՏՏ ոլորտում: Մի խանգարեք զարգացմանը»:
Մյուս կողմիցհաճախ է շահարկվում այն տեսակետըոր այսքաղաքացիական հատվածն էլ ուղղորդված է դառնում այս կամ այն քաղաքական գործչի կամ ուժի կողմից:
Այո, կա այդպիսի միտում: Մահացող կուսակցությունները փորձում են գալ և սեփականացնել փոքրիկ հաղթանակները, քաղաքացիական ակտիվիստներին ներգրավել իրենց կուսակցակաշինությանը, այլ կերպ ասած՝ կուսակցականացնել նրանց և ենթարկել իրենց խաղի կանոններին: Իսկ քաղաքացիական հանրության համար դեպքերն են կարևոր, հարցին լուծում տալը, այլ ոչ թե ՈՎ կամ Ում համար: Ընտրություններին էլ շատ ակտիվիստներ պայքարեցին տեղամասերում, բայց ապարդյուն: Կուսակցությունների համար քաղաքացիական հանրությունը միայն ռեսուրս է, որը կարելի է անվճար օգտագործել իրենց շահերի համար: Ո՞ւմ են հաճելի ինչ-որ չկառավարվող, չենթարկվող, մտածող, ընդհանուր տրամաբանությունից դուրս խմբեր… Դրա համար փորձում են անվանարկել, պիտակավորել, վախեցնել: Քաղաքացիական հանրության հարթակն այսօր ֆեյսբուքն է, որը չգիտեմ՝ լա՞վ է, թե՞ վատ: Միգուցե եթե չլիներ ֆեյսբուքը, դեպքերի զարգացումը այլ՝ ավելի ռադիկալ ընթացք ստանար:
Ինչո՞ւ քաղաքացիական հանրությունը չի միավորվումայլառանձին սելեկտիվ պայքարներ է իրականացնումփոքրհաղթանակներ գրանցումամբիցանե՞րն են խանգարում:
Կոչը չի հնչեցվել: Մի քանի ամիս առաջ մարդիկ միավորվել էին: Հիշենք «Բարև» կոչվող հեղափոխությունը: Անգամ ապրիլի 9-ին 4-րդ հանրապետության ուխտ հռչակվեց: Մարդիկ երդվեցին: Ես էլ էի այդ շարժման ոգեշնչվածներից: Ավա՜ղ… Մարդիկ միշտ պատրաստ են ոտքի կանգնելու: Հիշեք՝ այդ օրերին շատ խմբերի ներկայացուցիչներ եկան, հարթակից խոսեցին, մասնակցեցին ակցիաներին, երթերին, միտինգներին: Մարդիկ, քաղաքացիական ակտիվիստները միավորման խնդիր չունեին: Ազատության հրապարակում տեսնում էինք համարյա բոլոր կուսակցությունների, խմբերի, հասարակական կազմակերպությունների ներկայացուցիչներին, Նախախորհրդարանի անդամներին, քաղաքացիական ներկայացուցիչներին ևս:  Սակայն արդեն մի քանի օրից այդ շարժումը կուսակցականացվեց, նրա ղեկավարությունը չդարձավ ժողովրդական, եթե այն կար իհարկե: Քաղաքացիական ակտվիստներին հրապարակում փորձեցին սադրիչներ անվանել, արդեն ապրիլի 10-ի նախօրեին ոստիկանության բաժինները լցված երիտասարդների մասին Ժառանգության ներկայացուցիչները հայտարարեցին, որ նրանք իրենց հետ կապ չունեն: Ցավալի էր նաև նրանց պահվածքը ավագանու ընտրությունից առաջ և հետո: Ինչևէ: Սա լավ դաս էր, որ հաջորդ անգամ թույլ չտրվի սեփականացնել շարժումը, թաքուն որոշումներ կայացնել: Այս փուլը շատ պետք էր մեզ: Այն ավելի է մոտեցնում մեզ հաղթանակին: Ի վերջո, ովքե՞ր են քաղաքացիական ակտիվիստները կամ հանրությունը… Ժողովուրդն է:
Կգա մի պահ, երբ այդ կոչի հնչյունի տակ այս բոլոր շարժումները և հոսքերը կդառնան մի մեծ, ահռելի ալիք:

Հղումը` այստեղ:

June 13, 2013

Ուր եք? Իմ հարազատ շահումյանցիներ

1992 թվականի հունիսի 13:

Այս ամսաթիվը չեն ցանկանում հիշել ԼՂՀ-ում: Այս ամսաթիվը չեն ցանկանում լսել Հայաստանի առաջին, երկրորդ, երրորդ նախագահները: Այս ամսաթիվը չեն ցանկանում հիշել Ադրբեջանում: Չհիշելու գործում բոլոր կողմերը միակարծիք են, բացի շահումյանցուց:

Ինչու? Որովհետև այդ օրը մենք կորցրեցինք մի փառահեղ երկրամաս` Հյուսիսային Արցախի Շահումյանի շրջանը իր ` Ներքին Շեն, Վերին Շեն, Հայ Պարիս, Մանաշիդ, Էրքեջ, Բուզլուխ, Կարաչինար, Գաղթուտ, Գյուլիստան, Խարխափուտ հայկական գյուղերով:
698 ք.կմ տարածք: 20.000 հայ բնակչություն:

Ով է խոսում այն 289 հոգու մասին, որոնք անհայտ կորան կամ զոհվեցին հունիսի 13-14-ին?

Վերջերս գտել եմ մի ահասառսուռ վիդեո, ազերիների նկարած, որտեղ նրանք գերի են վերցնում Կարաչինարի կողմերը հայ տղամարդուն:

Թյուր կարծիքներ կան, որ Շահումյանը ընկել է առանց պայքարի:
Դա սուտ է, քանի որ շահումյանցիները ուղիղ 1000 օր դիմակայել են բլոկադային, Կոլցո օպերացիային, ԽՍՀՄ փլուզմանը, ադրբեջանա-ռուսական ՕՄՈՆ-ի հարձակումներին, հայ կուսակցական խաղերին:
Սփյուռքի մեր հերոս տղաները, տեղացի և Հայաստանից ժամանած ինքնապաշտպանական ջոկատները պինդ էին պահում Շահումյանի պաշտպանությունը:

Սակայն ինչ կատարվեց Շուշիի գրավումից հետո ուղիղ մեկ ու կես ամիս անց? Ինչու շատ ջոկատներ լքեցին Շահումյանը, անպաշտպան թողնելով դիրքերը? Ով ականազերծեց Շահումյան տանող ճանապարհները, Գետաշենի իբր սպասվող ազատագրման պատրվակով? Խաղաց իր դերը ՀՅԴ-ՀՀՇ դիմակայությունը?

ՀՀԿ-ի նախագահ Աշոտ Նավասարդյանը Ազատամարտ թերթին տրված հարցազրույցում 1992 թվականի ամռանը ասում է` "Կարելի է կարծել, որ ինչ-որ մակարդակներում տեղի է ունեցել ուղղակի փոխանակություն: Շատ դժվար է այդ մակարդակները որոշել: Բայց կան նաև սուբյեկտիվ պատճառներ, հիմնականում` Հայաստանի մեղավորությունը: Դա Արցախի հարցում հստակ դիրքորոշում չունենալու և վատ կազմակերպված լինելու արդյունքն է:"

Շահումյանի հարցերը արդեն բաց են մնում 21 տարի:

Մռավի լեռները անցնող փախստականները

Հայաստանի ճանապարհներին շահումյանցի փախստականները
Երևանի երկաթգծի կայարան: Փախստականները սպասում են Ռուսաստան մեկնող գնացքին

Շահումյանցի տատիկը
11 ամյա շահումյանցի տղան ինքնապաշտպանության ջոկատի կազմում


Մոնթեն 1991թ. սեպտեմբերին Կարաչինարցի պաշտպանների հետ
Սերո Խանզադյանը Ներքին Շենում


Շահումյանի գյուղերը