Հայաստանում Մայդան անհրաժեշտ է

ՍԻՐԱՆՈՒՅՇ ՊԱՊՅԱՆ, Հարցազրուցավար
Հարցազրույց - 05 Մարտի 2014, 10:51

Մեր զրուցակիցն է քաղաքացիական ակտիվիստ, ծրագրավորող Արթուր Ղազարյանը

Արթուր, մի քանի տարի է՝ քաղաքացիական ակտիվությունեք ցուցաբերում, մասնակցում տարբեր ակցիաների:Մայդանի հնարավոր կրկնություն այլ ձևաչափովՀայաստանում արդյոք պատկերացնո՞ւմ եք: Մայդանումքաղաքացիական ակտիվիստները կոնսոլիդացվեցին ավելի գլոբալ խնդրի շուրջ, մեզ մոտ, սակայն, Դեմ եմ-ից, հարյուր դրամի պահանջից անդին չանցանք: Ինչո՞ւ:

Հետևում եմ հայաստանյան արձագանքներին Մայդան հասկացության շուրջ, և ինչ է այն իրենից ներկայացնում: Կարծիքները իրարամերժ են: Իմ կարծիքով, Մայդանը Ուկրաինայի՝ հետխորհրդային անկախացման երկրորդ փորձն է: Խորհրդային Միության ինքնափլուզվելուց հետո մերձբալթյան երկրները առաջինը կարողացան դուրս գալ «համաշխարհային ծով»: Հետաքրքիրն այն է, որ հետո գալիս են Ուկրաինան, Վրաստանը, Մոլդովան, որոնք նորից Եվրոպայի հետ սահմանակից են և ձգտում են քաղաքակիրթ ժողովուրդների ընտանիք: Սակայն այս երկրները ունեն Խորհրդային Միությունից ժառանգած տարածքային կաշկանդող խնդիրներ: Խորհրդային կայսրությունից անջատման առաջին փորձը ձևական էր: Այդ անկախությունները ժողովուրդները ստացան ակամայից: Այսօր նրանք պետք է կամ նվաճեն այդ իրավունքը, կամ մտնեն մաքսային, եվրասիական նոր վերակենդանացող միություն:

Հայաստանում Մայդան անհրաժեշտ է: Նույն խուժան մարզպետները, ընտանեկան կլանային քվոտաները, ընտրակեղծարարությունը, թալանվող բյուջեն, իշխող կուսակցության հակապետական քայլերը ոչնչով չեն տարբերվում ուկրաինականից: Սակայն մեր Մայդանը շատ ավելի դժվար է: Մենք մայդանի ընթացքում հնարավոր է ունենանք արտաքին շատ ծանր խնդիրներ`արցախյան պատերազմի վերսկսում, Թուրքիայի հետ անորոշ հարաբերությունների անկանխատեսելիություն:

Վրաստանը այդ կայսերական ժառանգած տարածքային բեռը բաց թողեց ՝որպես իր անկախացման  հատուցում և կենտրոնացավ ներքին հարցերի վրա: Իսկ Ուկրաինան նոր-նոր առնչվում է Ղրիմի ծագող խնդրին:

Այո, մեզ մոտ այսօր էլ սոցիալական հարցերն են մարդկանց ոտքի հանում` տրանսպորտ, թոշակային ռեֆորմ, հղիների նպաստներ և այլն: Իսկ քաղաքական գործընթացները հիմնականում հետընտրական կարճատև բնույթ են կրում:

Ի՞նչ եք կարծում Մայդանը իսկապես հնարավորություն է տալիս սլավոնական հարցի լուծման, տարածաշրջանի ժողովուրդների՝ պուտինյան մեքենայից ազատագրվելու:

Արևմուտքը շատ հետաքրքիր հնարք էր հորինել`ասոցացման պայմանագրի տեսքով, որը փորձեց լրիվ գաղտնիության պայմաններում, առանց քաղաքացիական հանրության, առանց հանրությանը ներկայացնելու` կուլիսներում ստորագրել տալ Սերժ Սարգսյանին, Յանուկովիչին: Եվրոպացիները անտեսեցին անգամ անցյալ տարվա հայաստանյան նախագահական աղաղակող կանխորոշված ընտրությունները: Նրանք ԵԺԿ կազմ ընդունեցին ՀՀԿ-ին, անգամ ՕԵԿ-ին: Իսկ որքան են այդ ուժերը եվրոպամետ, տեսնում ենք այսօր: Ասոցացման պայմանագիրը ընդամենը պատրվակ էր, որի հեղինակները Լիտվան և Լեհաստանն էին, բայց ոչ հիմնական ծանրակշիռ հին եվրոպական երկրները: Սակայն Պուտինը ընկավ այդ թակարդը: Նա արեց հնարավոր բոլոր սխալները, որոնք այժմ փորձելու է ուղղել: Իսկ սլավոնական կորսված դաշնակիցներին`լեհերին, չեխերին այսօր միանում են ուկրաինացիները: Եվ դրան ակամայից նպաստում է Պուտինի դիրքորոշումը:

Ի դեպ, ցանկանում եմ առանձնակի նշել, որ հակապուտինյան դիրքորոշումը պետք չէ երբեք խառնել հակառուսականության հետ: Ռուս ժողովուրդը մեծ, ստեղծարար, արարող ժողովուրդ է, նա ոչ մի կապ չունի չեկիստական պուտինյան Ռուսաստանի հետ, որը ամեն կերպ և մեթոդներով մեզ հետ է քաշում նոր սովետի կազմ: Ո՞վ կպատկերացներ, որ ուկրաինացին զենքով կկանգնի ռուս եղբոր դեմ: Այս պարագայում Ռուսաստանն ինքը պետք է վերափոխվի, որ ձգի իրեն այլ երկրներ, ոչ թե զոռով, ուժով, սարսափով ստիպի մտնել այս կամ այն միություն: Իսկ պուտինյան դաշինքը` մաքսայինի տեսքով, ուղղակի հին բոլշևիկների ակումբ է: Այնտեղ նորարար, 21-րդ դար սլացող ազգերը տեղ չունեն այդպիսի առաջնորդների հետ: Պուտինյան մեքենան իրոք չի նախատեսված այսօրվա արագությունների համար: Միայն մարտի երեքին նրա տնտեսությունը արժեզրկվեց 14 տոկոսով: Դեռ առանց լուրջ սանկցիաների:

Իսկ ի՞նչ պետք է անենք մենք՝ բացի Մայդանով ոգևորվելուց: Հայաստանը ունի՞ փոփոխությունների հնարավորությո՞ւն:

Գիտեք, կա միշտ մի քանի ճանապարհ՝ էվոլյուցիոն և հեղափոխական: Մայդանը  հեղափոխականն էր: Էվոլյուցիոն ճանապարհի ժամանակ չունենք, քանի որ իշխանություններն այլևս անելիք, ասելիք չունեն: Սպառվել են և արտաքին ասպարեզում, և ներքին: Մեր ժողովրդին անտեղի մեղադրում են՝ թե վճռական չէ, ծախվող է և այլն: Բացարձակ համաձայն չեմ: Մեր ժողովուրդը ընդվզել է 88-ին, 96-ին, 2008-ին, 2013-ին: Ի վերջո պատերազմել է: Հիշեք, մենք այդ Լենինի արձանները երբ ենք հանել: Մենք փոքր երկիր լինելով`ավելի ճկուն ենք, ավելի հեշտ փոխվող, քան Եվրոպայի տարածքով թիվ մեկ Ուկրաինան՝ իր 45 մլն բնակչությամբ: Մայդանում լիդերներ չկային: Մարդիկ իրենք էին ստիպում կուսակցություններին, թելադրում էին օրակարգ: Այդ շարժումը համապետական էր, ոչ մայրաքաղաքային: Համապետական ապստամբություն էր: Հայաստանում կան խմբեր, որ առաջարկում են տիեզերական ամպային ծրագրեր` վերից վար քանդել, 0-ից պետություն հիմնել: Ես չեմ հավատում այդ թեզին: Մենք լավ-վատ պետություն ենք ստեղծում իր ատրիբուտներով և չենք կարող ամենը դեն նետել:

Կարծիք կա այսօր, որ հաշվի առնելով արտաքին մեր վտանգները, ռեսուրսների առկայությունը` ֆինասնական, մարդկային, ժամանակային սղությունը պետք է իրականացնել գոնե իշխանափոխություն, հակառակ համակարգափոխության: Այսինքն՝ մինիմալ ծրագիրը իշխանափոխությունն է, իսկ մաքսիմալը` համակարգափոխությունը: Ես կարծում եմ, առաջինը շատ հեշտ կիրականացվի: Երկար չենք սպասելու: Մեծ գրող Րաֆֆին գրել է. «Մեզանում ամեն օգտավետ առաջարկություններ, ամեն գեղեցիկ մտքեր շատ անգամ մնում են անկատար, որ կամ ոչինչ չենք շինում, իսկ եթե կամենում ենք մի գործ կատարել, ցանկանում ենք անպատճառ ամեն ինչ միանգամից կատարել, քանի որ այդ «ամեն ինչի» հարյուրերորդ մասը իրագործելու համար ոչ միջոցներ ունենք և ոչ`պատրաստակամություն: Մենք գործը փոքրից սկսելու սովոր չենք>: Եկեք գործը փոքրից սկսենք: Թող լինի 100 դրամ, թող լինի թոշակ, թող լինի պուրակ, շենք: Մենք պետք է հաշվի առնենք, որ ամեն այդպիսի օջախից ծնվում է ապագա քաղաքացին:

Իսկ այն, որ քաղաքական ուժերի հնարավոր միավորման և մեկ օրակարգի ձևավորման մասին են խոսում, որքանո՞վ այն կարող է կենսունակ լինել:

Նորից գանք Մայդանին, և հիշենք, որ Մայդանի որոշումները վավերացնում էր Ռադան, իրենց Ազգային ժողովը: Ռադայում շարժման ընթացքում պատգամավորների հոսք եղավ դեպի ընդդիմություն: Մեր 4 «ոչ իշխանական» ուժերը այսօր ունեն 53 ձայն: Այս ռեսուրսը չենք կարող անտեսել: Սա այն է ինչ փաստացի ունենք: Պետք է օգտագործենք այն, ինչ ունենք: Միայն քաղաքացիական փոքր խմբերը առայժմ ինքնուրույն օրակարգ չեն կարող թելադրել: Կուսակցությունների հետ, համատեղ ուժերով հնարավոր է տապալել ՀՀԿ-ական ճոճվող սյունը: Ուկրաինայում 5 կուսակցություն էր միավորվել Ռադայում: Մեզ մոտ 4-ն են: Շատ լավ է:

Իսկ նպատակը մի՞թե պետք է ՀՀԿ կոչվող սյունը քանդելը լինի, երբ մյուս ուժերն էլ ՀՀԿ-ից չեն տարբերվում, նաև ընդդիմադիրները, նրանց արդյո՞ք չպետք է մերժել, բացառել:

Անցյալ տարվա Բարևի շարժումից հետո անցել է մեկ տարի: Բավական ժամանակ է մտածելու, սխալները, բացթողումները դիտարկելու համար: Իմ կարծիքով, այսօր պետք է օգտագործել այն ռեսուրսը, այն նյութը, այն հարցերը, ինչը ունենք: Կարող ենք իհարկե մերժել: Ստեղծել նոր կուսակցություն, նոր շարժում և դրանով առաջ գնալ: Բայց այսօր ակտիվ քաղաքացիները կամ քաղաքացիական խմբերում են կամ կուսակցություններում:

Ո՞ր տարբերակը կարող է կյանքի կոչվել:

Տարբերակը արդեն ինքը կոչվել է ինքնաբերաբար, շատ անսպասելի: Դա պետք է ուղղակի տեսնենք: 4 ուժերը միացել են այդ շարժմանը: Քաղաքացիական ակտիվիստները ևս աջակցում են նրանց: Դա կենսաթոշակային շարժումն է, որը շատ գրագետ շրջանցում է շատ արգելքներ: Եվ որի գագաթնակետը մոտենում է մարտի 28-ին Սահմանադրական դատարանում: Դա երիտասարդական շարժում է:


Հղումը` այստեղ

Տարոն Մարգարյանի օրոք էլ են կանաչ տարածքների հաշվին սրճարան կառուցում

Դեռ 2013 թվականի փետրվարի 11-ին ահազանգել եմ դեռ նոր սկսված կանաչ տարածքի շինարարության համար:
Խոսքը գնում է Իսահակյան-Տերյան խաչմերուկի կանաչ տարածքի մասին:

Սա 2013 թվականի փետրվարի 11ն է

Սա 2013 թվականի փետրվարի 11ն է

Այն ժամանակ ահազանգեցի, գրեցի քաղաքապետարանի ֆեյսբուքյան պատին, CityBugs կայքում էլ տեղադրեցի, որը փոխանցվեց քաղաքապետարան:

Քաղաքապետարանից մեկ տարի առաջ պատասխանեցին, որ կատարվում է ընդամենը նկուղային մուտքի վերանորոգում:

Երեկ, մեկ տարի անց, նկարել եմ նույն վայրը` նայեք թե ինչ է կատարվել այդտեղ`

Սա արդեն 2014 թվականի փետրվարի 5ն է

Քաղաքապետարանը մեզ խաբեց: Սա հերթական սրճարանի շինարարություն էր, ոչ մի մուտքի վերանորոգում էլ չկա:
Փաստորեն նոր ու հին քաղաքապետ Տարոն Մարգարյանի օրոք էլ կանաչ տարածքների հաշվին սրճարաններ են կառուցում:
Ում եք խաբում պարոնայք? Հաստատ ոչ էն 43000 մարդուն որ 2013-ին լքեցին Հայաստանը:

Սեփական գրպանի պայքար? Թե զարթոնքի նախանշան

Կենսաթոշակային պայքար: Ունեմ հարցեր: Շատ հարցեր:

Եթե պատրաստ չեք ուղիղ խոսքի, մի շարունակեք կարդալ:

Մարդիկ հիմնականում այդ օրենքից ինչու են բողոքում? Տոկոսն է վատը, չեն հավատում որ գումարները կպահպանվեն, չեն հավատում կառավարությանը?
Իսկ մինչ այդ հավատում էին? Ոնց որ թե այո: Խելոք օր-օրի աճող հարկերը սուսուփուս վճարում էիք: Տարիներ շարունակ:

Իսկ միգուցե հենց Ձեր անձնական ապագան չեք ցանկանում կապել Հայաստանի հետ: Չեք ուզում երկարաժամկետ ներդրում անել և կապվել նրա հետ: Միգուցե վախենում եք, որ վաղը կորցնելու բան կունենաք արտագաղթելուց առաջ?
Լինենք ազնիվ:

Մարդիկ որ լռում էին և ոչ մի արձագանք չունեին գոնե այս երեք տարիներին կատարվող իրադարձություններին, մեկ էլ ակտիվացան:

Այսքան մարդ ես սպասում էի Մաշտոցի պուրակում, երբ քաղաքապետը ավիրում էր այն բուծիկներով:
Այսքան մարդ ես սպասում էի սպանված սպա Վահե Ավետյանի թաղման օրը և նեմեցի տան առաջ:
Այսքան մարդ ես սպասում էի ձմռանը 30 օր հացադուլ անող հայ մարդու կողքը:
Այդքան մարդ ես սպասում էի ԱԺ-ի, նախագահի, ավագանու ընտրությունների օրերին տեղամասերի առաջ, ուր միայնակ էինք խուժանի դիմաց:
Այդքան մարդ ես սպասում էի գազային պայմանագրի վավերացման օրը, երբ վաճառվեց Հայաստանը:
Այդքան մարդ ես սպասում էի սեպտեմբերի 4-ին, երբ դավաճանվեց Հայաստանի անկախությունը:
Այդքան մարդ ես սպասում էի քաղաքապետարանի առաջ, երբ տղաներին ահաբեկում և խոշտանգում էին:

Ավելի լավ է ուշ, քան երբեք:
Ուզում եմ հավատալ, որ իրավատեր եք, ոչ թե սպառող և դանակը հասել է Ձեր ոսկորին:

Երեկ ցույց էր:

"Քանի դեռ դերակատարներդ նույնն են Դու փրկություն չունես:" 
Սա Վարդան Պետրոսյանի խոսքերն են`

Հարթակում կանգնած կուսակցության անդամներին և նրանց անունից ելույթ ունեցողներին եթե չեք ճանաչում, տեղյա՞կ եք գոնե այդ կուսակցությունների մեկ ամսվա անցուդարձին։

Գոնե գիտեք, որ Նաիրա Զոհրաբյանը կողմ է քվեարկել 2010 թվականին այդ կենսաթոշակային ռեֆորմի օրենքին:???

Վերջերս կատարվեցին խորհրդանշական նաև մի քանի իրադարձություն այդ 4 խմբակցություններից որոշների շուրջ:

• Փակվել են Երևան քաղաքին հարակից բոլոր խաղատները՝ բացառությամբ ԲՀԿ առաջնորդ Գագիկ Ծառուկյանին պատկանող խաղատան:

• Նոր տարվանից առաջ լսեցիք, որ Գագիկ Ծառուկյանը հոտնկայս խմեց Սերժ Սարգսյանի կենացը?

• Մյուս հակասական լուրերը կապված էին դաշնակցության հետ: Սերժ Սարգսյանի հրամանագրով Վահան Հովհաննիսյանը նշանակել Գերմանիայի Դաշնային Հանրապետությունում Հայաստանի Հանրապետության արտակարգ և լիազոր դեսպան:

• Սահմանադրական դատարանի նախագահի անվան շուրջ, նրա եղբոր ևս կային հետևյալ նորությունները` Սերժ Սարգսյանը նրան շնորհել է գեներալ-լեյտենանտի զինվորական կոչում:

Սահմանադրական դատարան դիմելու փաստը, որը խորհրդարանի 4 խմբակցություն կատարեցին, ավելի անհասկանալի դարձրեց վիճակը:

Սահմանադրական դատարանը երբևէ իր ստեղծման օրվանից չի պաշտպանել օրինականությունը: Նա միշտ սպասարկել է այդ պահին իշխող ուժի կարիքները: 

Հիշենք 2008 թվականի նրա աղոտ որոշումը` նախագահական ընտրություններից հետո:

Հիշենք նրա որոշումը անցյալ տարի, նորից նախագահական ընտրությունների մասով: 

Հիշենք գոնե նրա որոշումը ստորացուցիչ գազային պայմանագրի մասին մեկ ամիս առաջ:

Շատ է շահարկվում կուսակցականների կողմից թե` մի խաթարեք մեր միասնությունը? Հազիվ իրար հետ ենք:Իսկ ինչու միասնական չէիք մեկ տարի առաջ դեկտեմբերին? Ինչու էիք իրար կոկորդ կրծում?
Ինչու թույլ չեք տալիս ձեր կուսակցություններում սերնդափոխություն? Ինչու էիք այդքան կասկածամիտ ընտրատեղամասերում մեկդ մյուսի նկատմամբ?

Ժողովրդի համար միասնականության կոչեր հնչեցնելը սխալ է: Հասարակ մարդիկ միշտ միասնական են, դուք Ձեզ տեսեք:
Չի կարելի թույլ տալ` շուտվանից մահացած քաղաքական դեմքերին վերակենդանություն առնեն շարժման վրա:
Նրանք անգամ սեփական կարգախոսը չեն ցանկանում փոխարինեն միասնության այդ պահին:

Նրանք թելադրելու իրավունք չունեն: Միայն որպես հավասար ձայնով մասնակիցներ:

Պայքարին կցանկանան ինքնապիառ անել շատ մշակույթի գործիչներ, դերասաններ, երգիչներ, .... Պակաս չի լինի:

Ամեն դեպքում պայքարը հզոր բան է: Պայքարը կյանք է, նրա իմաստը և շարժիչ ուժը:

Շիրազը Ղարաբաղի մասին

Շիրազը կարծես այս բանաստեղծությունը երեկ է գրել:

Թե ում ի նկատի ուներ Շիրազը` Ղարաբաղը կռվախնձոր սարքողի մասին ասելով, այսօր եմ հասկանում:

ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ ՇԻՐԱԶ

ՂԱՐԱԲԱՂԻ ՈՂԲԸ

Ղարաբաղը մորս կանչն է,
Ինձ է կանչում հույսով տրտում,
Ղարաբաղը իմ կակաչն է`
Կարմիր,բայց սև ունի սրտում: 

Դու ել դարձած կռվածաղիկ,
Իմ բալիկն ես այ Ղարաբաղ,
Մեղրդ օտար մեղվին տվող,
Իմ ծաղիկն ես, հայ Ղարաբաղ:

Հայաստանից քեզ պոկողը
Հայաստանի եղբայրը չէ,
Երկուսիս մեջ դու էլ մոլոր
Իմ բալիկն ես, վայ Ղարաբաղ:
Քանի բաժան - դաժան տարի 

Հայ բերանիս ախ ես դառել,
Դառել օտար ջաղացին ջուր,
Ազգիդ սրտին դաղ ես դառել:

Էլ չեմ կարող վիշտս լռել,
Վայ ինձ ու քեզ, հայ Ղարաբաղ:
Դու էն գլխից հայոց հող ես
Աստվածածնա իմ լեռնաձոր,
Քո դրախտից ձեռ քաշող հայն` 

Վայն է հայոց, ով մեղրաձոր,
Թե եղբայր են,ինչու° են քեզ մեր մեջ
Դարձրել կռվախնձոր,

Աստվածածնա ինչպե°ս թողնես,
Սատանային փայ,Ղարաբա´ղ,
Կթառամես անտիրական այգեպանիդ
Ձեռքից տարված,

Շիքյաստի ես խաբված լսում
Կոմիտասիդ երգից զատված,
Քեզ չի թողնի իշխան մնաս,
Մայր Սևանիդ գրկից զատված,

Քեզ կուլ կտան մուղամները,
Զառդ կանեն, վայ Ղարաբաղ:
Դու չես ջոկվել, խլել են քեզ,
Որ մոռանաս երգերն հայոց,

Ձորերիդ պես խտացել են
Քո կարոտով վերքերն հայոց,
Ա´խ, ե°րբ պիտի լեռներիդ պես
Վեր բռնցկվեն ձեռքերն հայոց,

Որ չդառնա հայոց արծիվն
Օտար ծովին ճայ, Ղարաբաղ:
Բաց աչքերդ, անդունդը տես,
Եկ, մի´ձուլվիր օտար զարմին,

Իմ տարագիր հայոց կռունկ,
Եկ, խառնվիր քո երամին:
Մեզ չի կարող մահն էլ զատել,
Մի ոգի ենք ու մի մարմին,

Դու իմ Ղարսի, իմ Սասունի,
Իմ Մասիսի թայ Ղարաբաղ:
Մենակ դու չես, որ դիմանամ,
Յոթը դրախտ ունեմ խլված,

Վանա ծովը, Ղարսն ու Վանը,
Սիփան սարը, Անին փլված,
Հայկ Նահապետ Մասիսի հետ
Դեռ բանտում են` ծունկը ծալված,

Տարտարոս է Տարոնը դեռ,
ՈՒ°ր ես Ավարայր Ղարաբաղ:
Ա´խ, ե°րբ պիտի ելնես բանտից`
Նախիջևանի ձեռքից բռնած,

Տուն գաս հավետ, Մասիսի հետ,
Ղարս ու Վանի ձեռքից բռնած,
Որ ազգովին Մասիս ելնենք
Քարավանի նառից բռնած,

Նորից ազգի ավազանում հայ մկրտվես,
Հայ Ղարաբաղ:
Ասում են, թե շեն է կյանքդ
Առանց ազգի շենն ի°նչ անեմ,

Երբ չի զնգում հայոց լեզվով
Գինով թասի ձենն ի°նչ անեմ:
Հյուսիսն ինքն էլ սառցալուռ է,
Էլ իմ անզոր քենն ի°նչ անեմ,

Գինիդ օտար թասն է խմում,
Արցունքդ հայը, վայ Ղարաբաղ:
Բարեկամը, որ քեզ խլեց,
Էլ թշնամին բան կտա° ետ,

Թե լուռ մնա քար աշխարհը,
Չարը Ղարս ու Վան կտա° ետ:
Ի°նչ դուռ բախեմ, որ ծիծաղեմ,
Ասեմ` Նախիջևան կտ°ա ետ,

Մոլորվել եմ ես էլ քեզ պես
Պիղծ է աշխարհն ա´յ Ղարաբաղ:
Քանի իմ հող ինձ չեք տվել,
Ես ձեզ հելուզակ պիտի ասեմ...

Ավարայրի Վարդան դառած,
Ես ձեզ Վասակ պիտի ասեմ,
Երբ իմ բոլոր հողերն ինձ տաք,
Ձեզ հրեշտակ պիտի ասեմ,

Պիտի պաշտեմ ողջ ազգերիդ,
Երբ որ չասեմ Վայ Ղարաբաղ:
Դու էլ հայոց գրկից խլված
Իմ բալիկն ես, իմ հեռավոր,

Պոռնկաշուրթ բախտիս ոտքին
Խաղալիք ես, իմ լեռնաձոր,
Բայց ինչքան էլ բալիկիս պես դու
Էլ մնաս կռվախնձոր,

Շիրազն ասաց, աշխարհ անցիր,
Հայ գալիքն ես, հայ ՂԱՐԱԲԱՂ:

Զորի Բալայանի նամակի անհասկանալի պահերը

Զորի Բալայանի Պուտինին հղված նամակից իմ համար զարմանալի և անհասկանալի մտքերի մեջբերում առանց մեկնաբանությունների:

Գյուլիստանի պայմանագիրը Պուտինին հիշեցնելը, նշանակում է նոր անեքսիայի հրավիրում ոչ միայն Ղարաբաղի այլ նաև Հայաստանի, Վրաստանի, Աբխազիայի, այսօրվա Ադրբեջանի:
Բալայանը ուղղակիորեն ռուսներին խնդրում է վերատիրանալ այս բոլոր պատմական տարածքներին:


"Согласно договору, Персия признавала переход к России Дагестана, Картли, Кахети, Мегрелии, Имеретии, Гурии, Абхазии и части современного Азербайджана, где находились ханства: Бакинское, Карабахское, Гянджинское, Ширванское, Шекинское, Дербентское, Кубинское. К России отошла также часть Талышского ханства."

Գյուլիստանի պայմանագրով Ռուսաստանին անցած նոր տարածքները

1. "Մոսկվայի (1921 թվականի մարտ) եւ Ղարսի (1921 թվականի հոկտեմբեր) պայմանագրերի արդյունքում այն տարածքը, որի մեծ մասի վրա կազմավորվեց բացարձակ նոր, ըստ էության թուրքական հանրապետություն, պատմականորեն պատկանում էր Հայաստանին:"

2. "Հայաստանը եւ Վրաստանը Անդրկովկասից ռուսական զորքերի դուրս բերումից հետո ստիպված էին ստեղծել անկախ հանրապետություններ,"

3. Այդ տվյալներն ամենից շատ պետք են Ձեզ, Վլադիմիր Վլադիմիրովիչ: Պետք են Ռուսաստանին: Այդ փաստարկները ցույց են տալիս, թե ինչպես մեր ընդհանուր տարածքի վրա ստեղծվեց նոր թուրքական հանրապետությունՙ սահմանային ծայրամասում:

4. Իննսունական թվականների քաղցած եւ ցուրտ Ռուսաստանում հանկարծ հայտնվեցին «էժան» բանվորական ուժի ողջ բրիգադներ Թուրքիայից: Քանզի այդ ժամանակ հետխորհրդային, ավելի ճիշտՙ լուժկովյան Մոսկվան սկսեց հիմնավորապես վերակառուցվել նոր ձեւով, որը ոչ մի ընդհանուր բան չուներ ավանդական ռուսական ճարտարապետության հետ: Այն տարիներին ես հաճախ էի մտածում այն մասին, որ եղել է ժամանակ, երբ Ռուսաստանում շինարարական եւ ճարտարապետական աշխատանք կատարել են նաեւ հայերը:

5. Մեծարգո Վլադիմիր Վլադիմիրովիչ, երկրորդ անգամ ընտրվելով Ռուսաստանի նախագահ, Դուք երկրորդ անգամ ինքնըստինքյան դարձաք ԵԱՀԽ Մինսկի խմբի համանախագահ: Մենք անընդհատ լսում ենք այն մասին, թե իբր ժամանակն է արդեն «ինչ-որ բան» ձեռնարկել: Կցանկանայի ձեզ խորհուրդ տալ. մի՛ շտապեք (ԱՄՆ-ի եւ Ֆրանսիայի նախագահների հետ միասին) կատարել մինչեւ վերջ չմտածված, մինչեւ վերջ չհաշվարկված քայլ: Երբ մոտենում ես անդունդի եզրին, անհրաժեշտ է անել ամենից սթափ, փրկիչ քայլըՙ քայլ ետ: Մտածեք վաղը չէ մյուս օրվա մասին:

6. մեծարգո Վլադիմիր Վլադիմիրովիչ, ներեցեք չափն անցնելու համար, խորհուրդ կտայի Ձեզ մտորել իրոք սուրբ մի հարցի մասին. ամեն դեպքումՙ ինչպե՞ս է այսպես ստացվել: Այն ամենից հետո, ինչ միասին ապրել են ռուս եւ հայ ժողովուրդները, հանկարծ ընդհանուր սահմաններ չունենք: Անհավատալի է: Հենց միայն XIX դարի առաջին քառորդում Ձեր եւ մեր ավելի քան 200 հազար նախնիներ իրենց կյանքն են տվել այն բանի համար, որ միավորվեն, այն բանի համար, որ ամրապնդեն «Հարավային ուղղությունը»:

7. Վլադիմիր Վլադիմիրովիչ, շատ եմ խնդրում Ձեզ, եկեք ձեռքը սրտին դրած, անկեղծորեն եւ բացորոշ մտորենք այն դիլեմայի շուրջ, թե այդ ինչ փոխզիջման մասին կարող է խոսք լինել, եթե վաղը հանկարծ Մինսկի խումբը վճռի վերջապես ասել իր վերջնական խոսքը: Չէ՞ որ ըստ պատմական ճշմարտության տրամաբանության, եթե իսկական փոխզիջման մասին ենք խոսում, ապա մեր կոնկրետ դեպքում պետք է նկատի ունենալ նաեւ ողջ հայկական Նախիջեւանը (ողջ ինքնավար հանրապետությունը), Շահումյանի շրջանը, Ելիզավետապոլի գավառը, հայ մարշալների եւ գեներալների լեգենդար գյուղ Չարդախլուն եւ շատ այլ տարածաշրջաններ:

8. Ինչ վերաբերում է ներկայիս հարաբերություններին Ռուսաստանի, Հայաստանի Հանրապետության եւ Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության միջեւ, որն ունի սեփական սահմանադրություն, որտեղ հստակ որոշված են նրա այսօրվա սահմանները, ապա մենք պետք է պարզորոշ գիտակցենք. գլխավորըՙ չխախտել մեր նախնիների սուրբ սկզբունքները, որոնք երկար ու բազմաբարդ դարերի ընթացքում մշակել են հրաշալի համատեղ պատվիրանՙ «Սիրո գինը սերն է»: Եվ միաժամանակ միշտ հիշենք, որ բարեկամության մեջ ամենակարեւորը, ամենաազնիվը, ամենաարժեքավորը սիրելն է, քան սիրված լինելը: Այդ մասին լավ եւ գործուն կերպով գիտեին ռուս եւ հայ ժողովուրդների մեծ որդիները, իսկական բարեկամներ եւ զինակիցներ Ալեքսանդր Գրիբոյեդովը եւ Խաչատուր Աբովյանը:

9. Պետք է իմաստություն եւ արիություն հավաքել եւ, ինչպես Ժան Ժակ Ռուսոն էր ասում, ձեռքը դնելով «ազնիվ սրտին», անկեղծորեն խոստովանել, որ մեր ընդհանուր երկրի փլուզումն սկսվել էր Հոկտեմբերի արշալույսին, Գյուլիստանի եւ Թուրքմենչայի պայմանագրերի խախտումով: Արդեն այն ժամանակ նենգափոխում էին պատմությունը, չիմանալով, որ չափազանց բարձր է խաթարումներ չընդունող պատմական ճշմարտության գինն ու չափը:

10. Ես լիովին համոզված եմ, որ մարդկությունն ինչ-որ ժամանակ լրջորեն կզբաղվի համացանցով:

Փակ շուկայի դիմացի մզկիթը դարձավ ինձ շատ հարազատ

Գնացի այլանդակված Փակ շուկան:

Ինքս 30 տարի ապրել եմ կենտրոնում, սակայն այդ շուկայից հազվագյուտ ենք օգտվել: Շատ թանկ շուկա է եղել բոլոր ժամանակներում:

Ասեցի ինքս տեսնեմ ինչ են արել վհուկները:

Դրսից մուտքը չէր ձևափոխված, ավելին` զարդանախշերը ներկված էին:

Մտա ներս:
Աջ կողմում գյուղմթերքներ էին վաճառում:

Կենտրոնում դեպի վեր էին բարձրանում նոր կառուցված շարժասանդուղքները:
Հայացքս ընկավ կամարներին, որոնց շարքը շարժասանդուղքների մոտ ընդհատվեց: Կամարների շարքը կտրված էր:

Ինձ թվաց թե օդը կանգ առավ: Վեր սլացող կամարների շունչը այդտեղ ընհատվեց:
Իսկ դրանց տակ... Տակը դարձրել են հասարակ սիթի` բազմաթիվ դրամարկղներով, սայլակներով: Ձախ կողմում Նատալի ֆարմ երկու դեղատունն էին կողք կողքի:

Շուկայի ետնամասում ապակեպատ նոր բետոնյա կառույց էր, 2-3 հարկանի սյուներ էին: Դրանք պատել էին մգեցված ապակիներով, որպեսզի ներսում հենց այս պահին ընթացող շինարարությունը թաքցնեն: Ներսում եռուզեռ էր, աղմուկ, երկաթ, արմատուրաներ էին կտրում:

Շուկայի կողքի պատերի լուսամուտները բետոնած էին, մուտքի դռները զմռսված:
Զարմանքս այն էր, որ շատ աշխույժ առևտուր էր ընթանում: Մեծամասամբ ոնց որ կենտրոնում տուրիստ եկած մարդիկ էին: Սակայն նրանց մեջ նկատեցի նաև ՊԵԿ տեղակալ Ալավերդյանին: Նրա սայլակը մինչև վեր լցված էր:
Բազմաթիվ ՊԵԿ պետեր փոխած, հավերժ պաշտոնյան գոհ էր երևում իր առևտրից:
Ալավերդյաների քաղաք է Երևանս:

Ինձ ոչինչ չմնաց, քան մտնել կողքի մզկիթը: Կապույտ մզկիթը սրանից հետո արդեն օտար չէր թվում ինձ: Միակ հին, չպղծված, մանկության հետ կապող շինությունը դա է մնացել: Պարսիկները թույլ չեն տվել ավիրել նաև այն և նորոգել են:

Արագ հեռացա մի վայրից, որտեղ երևաց հայոց պետականության անզորությունը: Քաղաքապետը գցում է մշակույթի նախարարության վրա, սրանք ճարտարապետների, նրանք կարծես թե դեմ են:
Բայց օլիգարխը կանգնեցրել է բոլորին փաստի առաջ:
Նոր սիթին գործում է:

Քաղաքային տրանսպորտը Բաթումիում 50 դրամ է

Հայ պաշտոնյաները շատ են սիրում համեմատություններ անել այն երկրների հետ` այս կամ այն ոլորտներում, որտեղ ըստ իրենց իրենք ունեն առավելություն:
Հաճախ համեմատվում են ամենավատ օրինակների հետ, որ իրենց առավելությունը ակնհայտ լինի, օրինակ Թուրքմենիայի, կամ Ադրբեջանի:

Ես կհամեմատեմ տրանսպորտը Բաթումիի և Երևանի: Հետևությունները արեք ինքներդ:
Այս մակարդակը չի զիջում եվրոպականին, քանի որ տեսել եմ իմ աչքով նաև Եվրոպայում:
Հոդվածը գրում եմ հայաստանյան անհիմն տրանսպորտային թանկացման ֆոնին: Թող մեր քաղաքացիները տեսնեն հարևան Վրաստանի փորձը, գները, որակը:

Նախ բոլոր կանգառներում կան էլեկտրոնային տաբլոներ, որտեղից կարող ենք իմանալ, թե որ համարի ավտոբուսը երբ է գալու`

Բաթումիում քաղաքային տրանսպորտը ավտոբուսներ են, որոնք շատ հարմար ու որակյալ են: Ես իմ 186 բոյով նորմալ կարող եմ կանգնել, սրահը շատ ընդարձակ է, նստարանները լայն, իրարից հեռու: Վարորդի մոտ կա վազող տողով էլեկտրոնային տաբլո , որտեղ նշվում է հաջորդ կանգառը:
Ավտոբուսի ներսում աշխատում է կոնդիցիոներ:

Ավտոբուսի սրահում կան տոմսի էլեկտրոնային դակիչներ:

Ավտոբուսների տոմսերը վաճառվում են բոլոր խանութներում: Օրինակ 15 տոմսը արժե ընդամենը 3 լարի, այսինքն մեկ տոմսը 50 դրամ: Սակայն տոմսը կարելի է գնել նաև անմիջապես վարորդի մոտից, սակայն դա եռակի թանկ է:

Չդակելու դեպքում տուգանքը 5 լարի է:
Քաղաքային բոլոր ավտոբուսների համարների ընթացիկ տեղաբաշխումը  GPS կոորդինատների միջոցով երևում է օնլայն քարտեզի վրա:
Սա կայքն է`  http://batauto.ge/gps/:
Յուրաքանչյուր երթուղու համարի ավտոբուսը օրվա ցանկացած ժամին կարելի է տեսնել թե որտեղ է գտնվում :

Քաղաքում կայանումը նորից վճարովի է, բայց առանց պառկովշիկների: Կան գանձման ժամանակակից տերմինալներ:

Կայանման գները հետևյալն են` 1 ժամը 120 դրամ, 2 ժամը 250 դրամ, ամեն հաջորդ ժամը 250 դրամ:

Քաղաքում գործում է ֆրանսիական հեծանիվների վարձակալության քարտային համակարգ:
Վճարելով 20 լարի, 5000 դրամ, դուք ձեռք եք բերում ժամը 125 դրամով, օրվա ցանկացած ժամին հեծանիվ վարձակալելու հնարավորություն:

Քաղաքում գործում է մոտավորապես 36 հեծանիվների վարձակալության և կայանման կետ: Կարելի է մի կետից վերցնել հեծանիվ, և թողնել այն մյուս կետում: Ամբողջ քաղաքում կատարված է հեծանիվների ուղիների գծանշում:
Այս սարքից դուք ստանում եք հեծանիվի բանալին և տեսնում ձեր քարտի հաշվեկշիռը`

Հեծանիվների կայանման կետերի քարտեզը սա է`

Սա էլ հեծանիվի Ձեր անձնական քարտն է, որը վավեր է մեկ տարի և որը կարելի է լիցքավորել հավելյալ գումարով`

Մարդիկ մտածել են իրենց քաղաքի համար, ստեղծել են հարմար պայմաններ, քաղաքակիրթ պայմաններ, շատ մատչելի գներով:
Հետևությունները թողնում եմ Ձեզ, հայաստանյան անալոգների մասին: