Երկաթուղային փակուղի

Այս տարվա ամռանը` եվրոպական շրջագայությունից հետո, հիշեցի մի խնդրի մասին, որը բոլորը արդեն մոռացել են: Հայկական երկաթուղու մասին:

Մեր երկաթգիծը այսօր հանձնված է ռուսներին, բայց անգամ ներքին միջքաղաքային փոխադրումներ չկան: Միջքաղաքային տրանսպորտը երթուղային տաքսիներն են:

Չեն կառուցվում նոր երկաթուղային ճանապարհներ: Չէ, որ մի օր արտաքին ճանապարհները կբացվեն:

Անտվերպենի 4 հարկանի կայարանը: Գնացքը 4-րդ հարկում է:

Թե որքան ինտենսիվ է երկաթուղու աշխատանքը Եվրոպայում, թե ինչքան խիտ է այդ ցանցը, թե ինչպես են 5 րոպեն մեկ գնացքները շարժվում Բրյուսելից Փարիզ չեմ նկարագրի այսօր:

Երևանի մանկական երկաթուղին 

Մանկական երկաթուղում այս հին, փոքրիկ շարժակազմը գնում է առաջ ու հետ է գալիս:
Մեր ներկան նման է այդ գնացքին` հին, 75 տարվա, փոքր, անհարմար նստարաններով, ուղղակի արտաքինից թարմ ներկված: Այո, այնպես, ինչպես ծաղիկներով ու նկարներով փորձում են թաքցնել մեր քաղաքում փլվող շենքերը և փողոցները:

Այդ գնացքը գնում է առաջ ու հետ գալիս, նորից է գնում առաջ ու հետ է գալիս: Իբր թե ճանապարհ է գնում: Իբր թե մարդկանց ինչ-որ տեղ է տեղափոխում: Իբր թե մենք երկաթգիծ ունենք` կապված գոնե մեր հարևանների հետ:
Սխալ գնացք է դա:

1992 թվականին հունիսի 13-ին Շահումյանի հանձնումից հետո 21000 փախստական ոտքով եկան Հայաստան:

1992 թվականի հուլիս: Երևանի կայարանում, փախստականները իրենց ամբողջ ունեցվածքով, սպասում են գնացքին:

Այդ երկաթգիծը կարծես թե սպասում էր, որ փախստականների վերջին խմբերն էլ հասցնեն մեկնել Ռուսաստան ու նոր կանգ առնի: Այդպես էլ եղավ:
Աբխազական երկաթուղին 1992 թվականի օգոստոսի 14-ից կանգ առավ` Ինգուրի գետի կամրջի պայթեցումից հետո: Այն չի գործում առ այսօր:

Այս խնդիրը դուրս է եկել մեր բոլոր օրակարգերից: Մենք սովորել ենք աշխարհի փակուղու կարգավիճակին: Սովորել ենք տեղափոխման բարձր սակագներին, որը թանկացնում է բոլոր ներկրվող ապրանքները:

Բրյուգեի կայարանում: Թալիս արագընթաց գնացքը

Մենք սովորել ենք փակուղային հոգեբանությանը: 

Մեր աշխարհագրական խաչմերուկի  դիրքը այսօր ամենևին չի օգտագործվում:

Ռուսները ինչպես ամեն ինչը Հայաստանում գնել ու չեն էլ ցանկանում զարգացնել, ներդրումներ անել` как собака на сене.

Իսկ մեր նորօրյա բրեժնեևները այսօր թիթեռներով ու գորտերով են զբաղված....
Հա: Մոռացա:

Նրանք բուդկչի են իրենց մտածելակերպով: Մաշտոցի պուրակը դրա վկան:

Նկարներ, որոնք հանգիստ չեն տալիս ինձ

Համացանցում փնտրում եմ Հյուսիսային Արցախի` Շահումյան-Գետաշենի այսօրվա նկարները:

Նախնիներիս գերված եզերքի կարոտը փորձում եմ փարատել այդ պատկերներով:
Վերջերս գտա այս երեք նկարները`

Առաջինը` կակաչների այս դաշտն է, որը մեր առաջ բացվում էր Վերին Շենից դեպի Սառցաշեն (Բուզլուխ) ճանապարհին: Աննկարագրելի մի տեսարան: Ամեն ինչ կտամ այդտեղ գոնե մեկ րոպե լինելու դիմաց:

Այս մյուս նկարը արված է Սառցաշեն-Բուզլուխի Շամփրապտոկ սարի բարձունքից: Հեռվում երևում է Ալհարակ լեռը և Մռավի լեռնաշղթան:

Դեռ խաղաղ արածում են թուրքերի ոչխարները: Սա 2012 թվականի նկար է: Ջանբազ սարը նկարի աջ մասում է:

Իսկ սա իմ մանկության գետն է: Քուռակ գետը: Քուռակ գետը որը հոսում է դեպի Էրքեջ, այնտեղից էլ Գետաշեն:

Քանի անգամ ենք երեխաներով լողացել սրա պարզ ջրերում?
Քանի անգամ ենք թոռով բռնել արքայական կարմրախայտը?
Կանայք բերում կարպետները փռում էին գետի մեջ, գետի քարերը շարում կարպետի վրա, որ չքշի-տանի: Երեկոյան կողմը` գալիս հանում էին ` գետի լվացած կարպետները:

Շահումյանը և Գետաշենը սպասում են մեզ:
Մենք դեռ այս հարցով ասելիք ու անելիք ունենք:

Ամանօրյա խաղալիքներ Բելգիայում

Ամռանը, Բրյուգեյում արդեն վաճառում էին այսպիսի գեղեցիկ խաղալիքներ:

Խնդրեմ դրանք`

Ինչքան քիչ է մեզ պետք օրը լավ սկսելու համար

Մարդիկ կան, որ հանդիպելուց մռայլ, տխուր, ոնց որ թե նոր հոգեհանգստից դուրս եկած լինեն: Համարյա միշտ մուգ, սև, մոխրագույն շորերով:
Քեզ նայելու փոխարեն նայում են հատակին և անցնում կողքով: Դասախոս են, ծրագրավորող, սպասարկող և այլն, և այլն: Բայց դե այդպիսին են: Սրանք անուղղելի մասն են և նեղանալ չարժե: Горбатого могила исправит.

Ասենք ավտոկայանատեղիում հանդիպես դրանց, կամ միջանցքներում` անհույս է:
Քանի որ քո բարևը մնում է կախված օդում: Իսկ հայացքդ գամվում է պատի, այլ ոչ թե մարդու:

Այսօր` բանալիները վերցնելուց, մեր նոր պահակը ինձ ուղղակի զարմացրեց:
Նա մոտեցավ և ձեռքով բարևեց:
Հարցրեց`
- Ինչպես եք? Ինչպես է ձեր անունը?
Հիշելով անունս, պատասխանեցի: Չնայած որ նախորդ անգամն էլ էր հարցրել: Բայց դե 120 հոգու անունը մեկ օրում չէր հիշի?

Մտքումս պարզ էր ինչ հիշեցի երեկվա օրից հետո, բայց արձագանքս էր`
- Լավ եմ, մերսի:

Նա ասաց մի բան, որ այս 20 տարվա մեջ ոչ-ոք չէր ասել`

- Ձեզ հիանալի աշխատանքային օր եմ ցանկանում այսօր:

Գրողը տանի, այս ինչ ասաց այս մարդը? Որտեղից է նա ընկել?

Ախր ուր էիր այսքան ժամանակ, հիանալի մարդ? Ախր ինչու քեզանից շատ չկա?
Միլիոնավոր գումարներ են ծախսվում տարբեր դասընթացների վրա:
Խնդրենք այս մարդուն ամեն մեկին ուղղակի դաս կարդա? Ոչ

Նա իր օրինակով ամեն օր այդ դասը տալիս է բոլորիս:

Շրջապատում ավիրված քաղաք է, նայեք

Մինչև նկարների տեղադրումը մեջբերեմ Հայաստանի ԱԺ նիստերի սղագրություններից որոշ փաստեր մանկապարտեզների վերաբերյալ`

• "Գիտության, կրթության, մշակույթի շենքերի մասով վաճառվել է, ես չեմ ասում 2001, 2003 թվականի, ես քաղաքական դիրքորոշում եմ արտահայտում, այս 10-15 տարվա ընթացքում այդ շենքերի շուրջ 1/3-ը մանկապարտեզների, 535 մանկապարտեզ է օտարվել Հայաստանում, 250 գրադարան։"

• Արաբկիր համայնքում մանկապարտեզի շենք առնելու համար այսօր պետք է վճարել 2 մլն դոլար, կամ  Երեւանի կենտրոնում, միջին շուկայական գներով։ Այն, որ նույն այդ շենքը վաճառվել է 60 հազար դոլարով, լա՛վ, բայց այսօր անհրաժեշտ է այդքան գումար։

• Միայն Երեւանի Կենտրոն եւ Արաբկիր համայնքներում 63 մանկապարտեզի շենքեր են օտարվել։ Եվ այսօր արդեն մայրաքաղաքում լուրջ խնդիր կա՝ կան երեխաներ, բայց չկան շենքեր, որպեսզի նախադպրոցական հաստատությունները կարողանան գործել։

• Ինչու՞, որովհետեւ միայն Երեւան քաղաքում վաճառվել է, 230 մանկապարտեզներից 65-ի շենքերը վաճառվել են, օտարվել են։ Եվ այսօր, օրինակ, Արաբկիր համայնքում լուրջ խնդիր կա՝ ուզում են բացել մանկապարտեզ, բայց շենք չկա։ Այսինքն, եթե նման տեմպերով գնա, մենք կարող ենք հայտնվել շատ ծանր վիճակի առաջ։

• Անթույլատրելի ենք համարում նախադպրոցական հիմնարկների եւ համայնքային ենթակայության տակ գտնվող կուլտուրմշակութային կազմակերպությունների, երաժշտական դպրոցների, մարզադպրոցների, արվեստի դպրոցների նկատմամբ միասնական կրթական քաղաքականության եւ չափանիշների բացակայությունը, որի արդյունքում, առանձին համայնքների անբարեխիղճ ղեկավարների մեղքով լուծարվում են մանկապարտեզները, վաճառվում են դրանց պատկանող շենքերն ու շինությունները։ Օրինակ, վերջին 6 տարիների ընթացքում, փակվել են 423 մանկապարտեզ կամ մանկապարտեզների ընդհանուր թվի շուրջ 35 %-ը։ Կամ մանկապարտեզ հաճախող երեխաների թիվը 104 000-ից հասել է 53 000-ի։ Ակնհայտ է, եթե այս ճանապարհով գնանք, թե ո՞ւր կգնա մեր երկիրը։

Այգեստան: Նախկին վաճառված մանկապարտեզը այսօր: Երեխաների փոխարեն վազում են տիրոջ շները

Սոսեի փողոց: Նախկին ֆուտբոլի դաշտի փոխարեն պարսիկների նոր էլիտար շենք:

Գայդառի փողոց: Նախկին մանկապարտեզի տեղը նոր էլիտար շենք

Աղբյուր Սերոբ փողոց: Նախկին Մշակույթի տան փոխարեն նոր էլիտար

Աղբյուր Սերոբ փողոց: Նախկին մսուր մանկապարտեզի վաճառված և այսօր վարձով տրվող շենքը

Փափազյան փողոց: Կահույքի ավիրված գործարանի տարածքը այսօր

Փափազյան փողոց: Մանկապարտեզի բակից թողել են ընդամենը մեկ ավտոտնակի տարածք: Մնացածը զավթել են

Փափազյան փողոց: Թիվ 26 մանկապարտեզի այսօրվա դռան վիճակը

Թիվ 26 մանկապարտեզը այսօր

Թիվ 26 մանկապարտեզի բարակ և փչող պատուհանները: Այնտեղ մեր երեխաներն են

Թիվ 26 մանկապարտեզի վիճակը այսօր

Քաղաքապետը ասում է 450 խաղահրապարակի մասին: Սա թիվ 26 մանկապարտեզի երեխաների այսօրվա խաղահրապարակն է

Քաղաքապետը ասում է 450 խաղահրապարակի մասին: Սա թիվ 26 մանկապարտեզի երեխաների այսօրվա խաղահրապարակն է

Հայերը ինչու են լքում Հայաստանը?

Այս համակարգը կարող է խրտվիլակին պատգամավոր դարձնել

Ուրեմն մայիսի 6-ի ընտրություններից առաջ պատահաբար Ավանում էի:
Իրարանցում էր:
Ջրցան մեքենաները արագ-արագ լվանում էին փողոցները, ինչ-որ եղևնիներ, ծառեր էին շտապ տնկում մայթերի եզրերին, ավարտին էին հասցնում ասֆալտապատումը:

Երբ հասա Սթարի մոտ և արդեն փողոցը փակ էր, հասկացա որ նախընտրական հանդիպում է:
Սպիտակ կապիտուլյացիոն դրոշներից հասկացա, որ ՀՀԿ-ի նախընտրական հանդիպումն էր:
ՀՀԿ-ն այստեղ պաշտպանում էր նեմեց Ռուբոյին:

«Ես կոչ եմ անում ձեզ ձեր ձայնը տալ Հայաստանի Հանրապետական կուսակցությանը, ինչպես նաև մեծամասնական ընտրակարգով առաջադրված պատգամավորի թեկնածու Ռուբեն Հայրապետյանին»,- ասաց ՀՀԿ նախագահ Սերժ Սարգսյանը:

Հետո` ամիսներ անց, ազատ քաղաքացին այդ պաշտպանած օլիգարխին պարտադրեց հեռանալ:

Դե հասարակ քաղաքացու համար սա նորություն չէր: ՀՀԿ-ն պաշտպանում էր և նեմեցին, և վարդանիկին, և լիսկային, և խաչիկյանին:

Ամենուրեք իրենց թեկնածուին պաշտպանում է ադմինիստրատիվ ռեսուրսը: Ժողովներ դպրոցներում, մանկապարտեզներում, համատիրություններում:

Օլիգարխներին առաջ քաշելը հեշտ է: Նրանց սուպերմարկետների վաճառողները, կասիրները, առաքիչները ընտրության ժամանակ դառնում են վստահված անձ, դիտորդ, հանձնաժողովի անդամ, դեպքեր կային` անգամ լրագրող: :))

Եթե հետևեք մինչև ընտրությունները, կուսակցությունը ամբողջ տարիներ շարունակաբար մարդկանց կուսակցականացնում և կաշառում է`
ուսանողներին - վարձերի վճարման դիմաց,
բնակիչներին - ներված գույքահարկի դիմաց,
բյուջեի աշխատողներին - սոցիալական ապահովագրման դիմաց:

Դե եթե ժառանգաբար այդ շրջանում կարող ես դառնալ թաղապետ, հետո քաղաքապետ` ինչու քո աներորդին չդառնա պատգամավոր այդ նույն տարածքից?

Ոչ մի ծրագիր, ոչ մի ճառ, ոչ մի խոստում պետք չեն` այս պայմաններում խրտվիլակը անգամ կարող է պատգամավոր դառնալ:

Բջջային օպերատորները աջակցում են գողերին

Բոլորս էլ գոնե մեկ անգամ կորցրել ենք բջջային հեռախոս:

Կորցնելուց հետո կանգնում ենք մի հարցի առաջ` ինչպես գտնել հեռախոսը կամ վերադարձնել այն? Եթե իհարկե գտնողը ազնիվ չէ և չի պատրաստվում ձեզ ետ վերադարձնել Ձեր հեռախոսը:
Ես ինքս մի 4 անգամ գտել և վերադարձրել եմ հեռախոսներ, բայց ինձ դեռ ոչ ոք չի վերադարձրել:

Միակ ելքը ոստիկանություն դիմելն է` հեռախոսի ներքին ունիկալ IMEI կոդը ներկայացնելով նրանց:
Ոստիկանները մեզ մոտ հայտնի են իրենց ազնվությամբ :)))): Իհարկե, եթե նրանք գտնեն, կվերադարձնեն հեռախոսը Ձեզ և չեն վաճառի այն: Ես էլ էի դիմել Արաբկիրի ոստիկանություն` ապարդյուն: ՀԱվատում եմ, որ չեն գտել: (իբր թե)

Շատ երկրներում հենց բջջային ցանցի օպերատորները պարտավոր են պահել կորած կամ գողացված հեռախոսների տվյալների բազան: Այս դեպքում հեռախոսը գտած անազնիվ մարդը այլևս չի կարողանում օգտագործել այն տվյալ երկրի տարածքում: Ստիպված նա պետք է վերադարձնի գտած հեռախոսը տիրոջը:

Մեզ մոտ իհարկե ոչ Վիվասելը, ոչ Օրանժը, ոչ էլ առավել ևս Արմենթելը չեն ցանկանում այդպես վարվել:
Նրանք չեն ուզում խանգարել այդ մարդկանց, նրանց համար տարբերություն չկա` գտած թե գողացած հեռախոսով կխոսեն իրենց ցանցում? Միայն թե խոսեն: Միայն թե իրենք փող վաստակեն այդ րոպեներից:
Օրենսդիրների մասին դե չեմ էլ խոսում:
Նրանք սովոր են բոլորին և ամենուրեք խաբել` մարդկանց, պետությանը, օրենքները:
Նրանք անձեռնամխելի են: Ինչ օրենք ընդունեն, ինչի համար պարտադրեն օպերատորներին?

Ու այսպես բոլոր բաժանորդներս միշտ մնում ենք փաստի առաջ:
Ինչու?

Ինչպես 44 սպաներիս զորակոչեցին որպես զինվոր:

Արդեն մի անգամ գրել եմ, որ 97 թվականին շտաբի պետ Միքայել Հարությունյանը` Վազգեն Սարգսյանի իմացությամբ, ապօրինաբար 44 սպաների զորակոչեց բանակ, որպես հասարակ զինվոր:

Թեև մենք անցել էինք զինվորական ամբիոն, 2 ամսյա հավաք, հանձնել էինք պետական սպայական քննությունները, երդում էինք տվել և հրամանագրվել սպայի կոչմանը:
Մեզ բացատրեցին, որ բյուջեյում գումար չկա, որ մեզ սպայի 30,000 դրամ ամենամսյա աշխատավարձ վճարեն:
Այդ տարիներին ոչ ֆեյսբուք կար, ոչ քաղաքացիական շարժումներ: Մեր միակ բողոքողները այդ զինվոր-սպաների հարազատներն էին: Նրանց էլ տշում էին կաբինետից կաբինետ:
Ես 15 օր էր, որ ամուսնացել էի:
Նոյեմբերի 13-ի առավոտյան չէի իմանում, որ մեղրամսիս երկրորդ կեսը անց եմ կացնելու Արտաշատի զորամասում:
Ինչևէ, առավոտյան զինկոմիսարիատից 3 հոգի հանկարծակի հայտնվեցին մեր տանը և առանց որևէ ծանուցագրի կամ նախօրոք զգուշացման ասացին, որ պետք է ինձ տանեն բանակ: Բոլոր գործերս մնացին կիսատ:
Գնացի:
Արդեն զինկոմիսարիատում էին իմ մյուս ընկերները, ովքեր նույնպես սպայի կոչման էին ներկայացված, անգամ երեքը ունեին գիտության թեկնածուի կոչում:
Հավաքակայանում պարզվեց, որ մեր նման կան 44 հոգի` բոլորը գիտության թեկնածուներ, մագիստրոսներ:
Մեզ բոլորիս տարան Արտաշատի զորամաս:
Զորամասում մեր սերժանտները 18-19 տարեկան տղաներ են` առանց որևէ կրթության, առանց որևէ գիտական կոչման: Քյավառցի, էջմիածինցի, կիրովականցի 18-19 տարեկան տղաներ էին:
Նրանք մեզ, 24-27 տարեկաններին սովորեցնում էին 'Արծիվ սլացիր Տաճկահայաստան' երգը ու կապի միջոցների ստեղները, երբ մենք մի քանի ամիս առաջ Քանաքեռի 2ամսյա հավաքի ժամանակ հանձնել ենք դրանց ներքին կառուցվածքի քննությունը:
Ծաղրանք:
Իրենք էլ էին ամաչում այս իրավիճակից:
Բայց այդ աբսուրդ իրավիճակը ստեղծել էր մեր երկրի 'սպարապետը' իր ենթականերով:
Մի 2-3 օրից մեր զորամասում հայտնվեց մի փոքրիկ աննշան տիպար: Բոլորը խառնվել էին նրա շուրջը: Գրկում- համբուրում էին:
Երեկոյան նրան բերել էին Չարբախի հավաքակայանից` Քյավառից:
Զորամասի 'ախպերությունը' արդեն քսիֆ էր ստացել, որ 'սրան պետքա լավ նայեք: Ինքը լավ տղայա': Ու վերջ:
Ես չէի տեսել և չէի լսել այդպիսի բաների մասին: Դպրոց, համալսարան, մագիստրատուրա, աշխատանք ու հանկարծ այսպիսի պանյատկեքի միջավայր:
Նկատեցի, որ հին զինվորները իրենց պահում էին թագավորների պես: Իրենք այդ իրավունքը 'վաստակել' էին ամիսների ընթացքում:

Սկզբում ճնշել են իրենց, հետո իրենք պետք է ճնշեն նորերին: Եվ այսպես տարիներ շարունակ:
Պետք էր, ինչ-որ բան ձեռնարկել ու մտածել: Թե ինչ մտածեցինք կգրեմ մյուս անգամ:
Մեզ սկսեցին նախապատրաստել երդման արարողությանը: Մենք ցույց տվեցինք մեր արդեն նախորդ սպայական երդման թղթերը, բայց իրենք նայել չէին ուզում, պետք էր նորից երդվել` որպես զինվոր:
Մեր ասածները, որ "Սխալ են մեզ զորակոչել, մենք արդեն երդում ընդունել ենք" և այլն` զարմանքով էին ընդունվում զորամասի հրամանատարի կողմից:
Ինքը մեզ չէր հավատում: Ասում էր անհնար է այդպիսի բան:
Պատահել էր:
Հիմա, այդ 44 հոգուց Հայաստանում են 5-6 հոգի:
Բոլոր իմ 39 ընկերները բանակից անմիջապես հետո առաջին հերթին լքեցին երկիրը:

Ուսանող ժամանակ "տոմսի" գործ էինք անում::)))

Ուղիղ 20 տարի առաջ, երբ դեռ սովորում էի համալսարանում` 2-րդ կուրսում, 1992-93 թ․, շատ ծանր ձմեռ էր: Ի դեպ մինչև 1996 բոլոր ձմեռները շատ ձյունառատ ու ցուրտ էին, մինչև մարտի վերջերը մայթերին սառույցի հաստ շերտ էր լինում։ 

Լույսի մասին խոսք չկար, հացը ամենքիս տալիս էին օրական 200 գրամ, այն էլ կտրոնով:
Խանութները դատարկ էին և աշխուժանում էին այն օրերին, երբ ամերիկյան օգնության լոբի կամ մարգարին էին բաժանում:

Հաճախ հացը ստանում էին երեկոյան ժամը 10-11-ին, օրեր էին լինում՝ գիշերվա 1-ին և մենք խանութում հերթ էինք կանգնում մոմի լույսի տակ ու սպասում էինք այդ մեկ ու կես մատնաքաշին: Ամեն օր հացը լինում էր տարբեր գույնի ու որակի։ Մի օր դեղին, քանի որ եգիպտացորենի ալյուրից էին թխում, մի օր կանաչ, մի օր սև, մոխրագույն, բայց երբեք ոչ սպիտակ ու ոչ սովորական հացի որակի։ Հացը Երևան էին բերում նաև շրջանների հացի գործարաններից (օրինակ Արմավիրից, Իջևանից), որտեղ որ այդ պահին կար հոսանք կամ ալյուր։ Դրա համար ամեն օր տարբեր ժամերին էր այն գալիս։ 

Մեր կուրսի տղաներով տարբեր հնարքների էինք դիմում, որպեսզի մի քանի ռուբլի աշխատեինք, ուսմանը զուգահեռ: Տարբեր գործեր էինք նախաձեռնում:

Մեկը նկարներ էր նկարում և վաճառում Սարյանի արձանի մոտ գտնվող վերնիսաժում, մյուսը ֆոտոլուսանկարում էր փողոցում, մյուսը դոլարներ էր վաճառում սև շուկայում, մի քանիսս էլ համակարգչային խաղային ծրագրեր էինք բերում փոստով Մինսկից: Հետո սկսեցինք ծրագրեր գրել Բեյսիկով 'Վեկտոր' սովետական համակարգչի համար և վաճառել ծանոթներին:

Մեր համալսարանական խմբում Սուրեն կար Գյումրիից:

Նա Երևանում սովորելու ընթացքում ապրում էր վարձով:

Մի օր Սուրենը եկավ, թե լավ գործ եմ գտել: Ռոսիյա կինոթատրոնի դիմացի մայթում գտնվող երկաթգծի տոմսարկղներից, Երևան-Թբիլիսի տոմսեր էր առնում և երեկոյան տանում կայարանում վերավաճառում էր մեկնող վրացիներին:
Վրացիները այդ ժամանակ շատ էին գալիս  երևանյան շուկաներ: Նրանք արկղերով բերում էին մանդարին, կիտրոն, դափնու տերև - վաճառում էին ԳՈՒՄ-ի շուկայում: Երեկոյան էլ, հենց նույն օրը` գնացքով վերադառնում էին Թիֆլիս:
Նա առաջարկեց ինձ էլ առավոտյան գալ՝ իր հետ տոմս գնելու:
Մեր կրթաթոշակի համեմատ ահագին մեծ գումար էր: Սակայն տոմսերը տալիս էին սահմանափակ, յուրաքանչյուր գնորդին 3 տոմսից ոչ ավել:
Տոմսարկղերը բացվում էին առավոտյան 8-ին և կես ժամվա ընթացքում բոլոր տոմսերը վաճառվում էին: Վրացիներին այլ տարբերակ, քան գնել վերավաճառողներից չէր մնում:

Շուտով հասկացանք, որ տոմսերը դրամարկղից՝ անգամ առավոտյան, վաճառում են շատ քիչ քանակով: Երկաթգծի այդ օրերի տերերը իրենք էին տակից հետո վաճառում բազմակի թանկ անգամներ:
Առավոտյան վաճառածը կազմում էր տոմսերի մի 10 տոկոսը` դա էլ ձևականորեն, իբր թե մարդկանց էլ են ազատ վաճառում:

Ձմեռը սաստիկ էր: Քաղաքում մեքենա չկար: Լենինի հրապարակը դատարկ էր և պատված ձյունով: Մարդիկ տեղաշարժվում էին կամ ոտքով կամ մետրոյով:

Առավոտյան գնացի, հաղթահարեցի հայկական հերթի դժվարությունները և գնեցի այդ 3 բաղձալի տոմսերը:
Տոմսերը  հաստ ստվարաթղթից էին, ուղղանյունաձև: 3-ն էլ Սուրենը գնեց:

Երեկոյան ժամը 7-ից ես ու Սուրենը երկաթգծի կայարանում էինք: Գնացքը պետք է մեկներ 20.30-ին:
Վաճառեցինք այդ 6 տոմսերը և ուրախացած գնացինք տներով:

Միլիցիոներները թույլ չէին տալիս, որ իրենց անծանոթ մարդիկ կայարանում կանգնած տոմս վաճառեն: Միայն իրենց ծանոթները պետք է վաճառեին: Մենք ներկայանում էինք, թե տոմսը գնել ենք, որ գնանք Թիֆլիս, բայց չի ստացվում գնալը, դրա համար պետք է տոմսը վաճառենք ինչ-որ մեկին: Այդ հնարքը կարող էր աշխատել 1-2 անգամ:
Կար 2 տարբերակ` կամ մտնել իրենց մենթական մաֆիայի տանիքի տակ և մուծվել նրանց, կամ էլ դուրս գալ այդ 'բիզնեսից':

 Մենք ընտրեցինք 2-րդ տարբերակը:

Այդ օրը մենք կարող էինք մեզ թույլ տալ գնել բժշկական ինստիտուտի հացի սև շուկայից, առանց կտրոն, թանկ,  հավելյալ հաց և տանել տուն: Մեր վաստակածը դա թույլ էր տալիս:

Սա իմ Էրեբունի Երևանը չէ

Համարյա ամիսը 2 անգամ լինում եմ երեխաների հետ Հաղթանակի զբոսայգում:
Միշտ զարմանում եմ, թե ինչու են այլ երեխաները քիչ այստեղ? Հերթեր չկան: Աշխուժություն չկա: Աշխատողները անընդհատ բացակա են իրենց կարուսելների մոտից: Պետք է մի 10 րոպե տոմսը ձեռքիդ ձեն տաս, գտնես նրանց, որ գան երեխայի համար միացնեն կասկածելի հին կարուսելները:

Երեկ այս լճին նայելուց մի հարց առաջացավ մոտս: Թե մեր 22 տարվա երկիրը եթե այսպիսի ժառանգություն չստանար` ինչ պետք է անեին այս իշխանությունները?
Այսպիսի հանրային ոչ մի այգի 22 տարում չի հիմնվել:
Ծախում, ծախսում, գողանում են մինչև այսօր նախկին երկրի ժառանգությունը:
90 օր քաղաքացիները պաշտպանում էին Մաշտոցի այգին բուծիկաշինությունից, այգին պաշտպանում էին պաշտոնը ժառանգած քաղաքապետից:
Այսօր նա և իր դրածոները տոնում են Էրեբունի Երևանը: Այդ տոնը իմը չէ, Մեր բակինը չէ: Ինչպես 80-ականներին էր: Ամբողջ բակը այդ օրը ընդհանուր սեղան էր գցում և նստում: Քաղաքի բոլոր բակերում էր այդպես:
Այսօր սա ընդամենը ատկատների և փողերի լվացման հարմար առիթ է: Եվ ոչ ավելին:

Քիչ քիչ մենք օտարվում ենք մեր երկրից:
Չնայեցի Հայաստան-Իտալիա ֆուտբոլը: Որովհետև գիտեմ թե ով է այդ կառույցի ղեկավարը:
Չեմ հետևում մեր ազգային մյուս սպորտաձևերի ոչ մի ելույթին: Որովհետև գիտեմ ով է օլիմպիական կոմիտեի նախագահը:
Անցած օրը անցնում էի և հայտնաբերեցի, որ կինո Մոսկվայի դիմացը, օլիմպիական կոմիտեի ներքևը տասնամյակներ գտնվող 'Լյագուշատնիկ' լողավազանը արդեն չկա: Մենք դպրոցի ֆիզկուլտուրայի դասերը անց էինք կացնում այդտեղ` լողի տեսքով: Դարձրել է դուքյան:

Նայեք Երևան քաղաքին հաղթանակի զբոսայգու վերևից:

Եվ մտածեք այս ֆեոդալները էլ ինչ են բերելու այս քաղաքի գլխին?

Սրանք էլ արդեն կաֆեներն են, որոնք սկսել են սննկանալ և թողնել մեզ ավերակ, բետոնապատ այգի`

Վերևը մեր անցյալն է, իսկ սա մեր ներկան: