Մինչև 2017-18 թթ. ընտրություններ դեռ շատ բաներ են լինելու

ՍԻՐԱՆՈՒՅՇ ՊԱՊՅԱՆ, Հարցազրուցավար
Հարցազրույց - 25 Հունիսի 2013, 09:32

Մեր զրուցակիցն է քաղաքացիական ակտիվիստ, ծրագրավորող Արթուր Ղազարյանը

Արթուր, հանրությունը բուռն արձագանքեց վարչապետի ևարքեպիսկոպոս Կճոյանի օֆշորային սկանդալին, Վերահսկիչպալատի հաշվետվությանը, սակայն կարծես չիբարձրացվում նրա հրաժարականի պահանջը: Հնարավո՞ր է՝այս բացահայտումները հանգեցնեն նրա հրաժարականին:

Անցյալ տարի՝ Վերահսկիչ պալատի նախագահի ելույթից հետո, փորձել եմ գումարել նրանց բոլոր բացահայտված խախտումների գումարը: Ստացվել է մի թիվ, որն ուղղակի հավասար էր Վերահսկիչ պալատի ծախսերի գումարին: Այսինքն՝ նրանք ընդամենը  փորձում են ցույց տալ, որ բյուջեից սնվող վնասաբեր կառույց չեն: Այս տարի արդեն չեմ էլ կարդացել այդ պալատի հաշվետվությունը, քանի որ նոր բան չեմ սպասել այդ հաշվետվությունից:

Ինչ վերաբերում է վարչապետին: Իսկ ո՞վ պետք է պահանջի այդ հրաժարականը. ՀՀԿ-ն, որը դեռ չի կարողանում կողմնորոշվել Ռուսաստան-Արևմուտք հարցի շո՞ւրջ, ընդդիմությո՞ւնը, որն ուղղակի չկա, կուսակցություննե՞րը, որոնք լիովին վարկաբեկվել են իշխանությունների հետ իրենց խաղերով:

Վարչապետն այս կրիմինալ իշխանությունների խնդիրը լիովին լուծում է: Նրա օրոք բյուջեն կրկնապատկվել է և դեռ ավելին, և համապատասխանաբար ավելացել են օլիգարխիայի գրպանների ատկատները: Վարչապետը հարմար ֆիգուր է այսօր այս կոնֆիգուրացիայում: Մի կողմից, թվում է, թե նա եվրոպամետ է, քանի որ մի պահ սովորել է Արևմուտքում, թվում է, թե ռուսամետ է, քանի որ ավարտել է ռուսական դպրոց և սովորել Ռուսաստանում: Նա բացահայտ դեմ է արտահայտվում Մաքսային միությանը, ռուսական «Հայրենակիցներ» ծրագրին, մյուս կողմից, ԱՊՀ ղեկավարների հանդիպմանն արդեն չի մերժում Մաքսային միության գաղափարը: Հարցը նրանում է, որ իշխանությունների և մասնավորապես վարչապետի քայլերը իմպուլսիվ են և թելադրված պահի լրջությամբ: Մի թեթև լուր եկավ, որ Մոսկվան դատարան է հանձնել Նաիրիտի հետ կապված թղթերը, մյուս կողմից Արևմուտքը Կիպրոսում բացում է նրա օֆշորի գործարքը: Մեր իշխանությունը պատանդ է աշխարհի հզորների ձեռքին:

Արդյո՞ք այս ամենը 2017-2018 թթ. ընտրություններիննախապատրաստվելու քայլեր են և իշխանության մեջ լուրջվերադասավորումների հնարավորություն:

Մինչև 2017-18 թթ. ընտրություններ, կարծում եմ, դեռ շատ բաներ են լինելու: Նրանք հիմա հաստատ դրան չեն պատրաստվում:

Արտաքին քաղաքական կուրսի փոփոխություն կլինի՞, թեկարծում եք՝ մինչև 2018 շատ իրադարձությունների թվումկլինի նաև իշխանափոխություն:

Արտաքին քաղաքական փոփոխությունը, որը բացահայտ հայտարարված է,  Եվրասիական միության ստեղծման ժամկետն է` 2015 թվականի հունվարի սկիզբ: Մյուս ժամկետը նոյեմբերին Եվրոպայի հետ ասոցացման պայմանագրի նախանշված ստորագրումն է: Մեր «կոմպլեմենտար» քաղաքականությունն ուղղակի քամում է երկիրը: Այս քաղաքականությունը մեզ դարձրել է գործիք բոլոր կողմերի ձեռքում, և այսօր մեզ ոչ մի գործընկեր ուղղակի չի հավատում: Բոլորը կասկածում են, քանի որ խաղի մեջ ենք հակադիր ուժերի հետ` ԱՄՆ, Եվրոպա, Ռուսաստան, Իրան, Թուրքիա:

Վարչապետի փոփոխությունը եթե լինի, կարվի արդեն կողմնորոշման համատեքստում: Վերջին հինգ տարում արտագաղթել է 200.000-ից ավելի մարդ: Սա ահագնացող գործընթաց է, որն արդեն անիմաստ է դարձնում ամեն բան: Ո՞ւմ համար է երկիրը, եթե այնտեղ քաղաքացի չի ապրելու, ո՞ւմ համար են հենց այն ազատագրված տարածքները, որոնք մենք չենք բնակեցնում: Բայց ինչպես ասում են`սուրբ տեղը դատարկ չի լինում: Եթե մենք չլրացնենք այդ տեղը, այլ լրացնողներ միշտ էլ կգտնվեն: Եթե հայ գյուղացին չի կարող ոչխար պահել Սյունիքում, դա կանի պարսիկ գյուղացին: Եթե հայը չապրի Արցախի ազատագրված տարածքում, դա կանի ադրբեջանցին: Արտագաղթողը թուլացնում է պայքարը, սակայն մնացողների վրա պատասխանատվության բեռն էլ է ավելանում:

Իշխանությունն ապիկար է, կուսակցությունները՝վարկաբեկված, ի՞նչ պետք է անեն մտածող քաղաքացիները,բացի արտագաղթի դիմելուց:

Քաղաքացիական հատվածն այսօր այն հույսն է, որը պետք է շունչ տա, վերակենդանացնի մեր երկիրը: Այնտեղ են չվարկաբեկված, կիրթ, անձնազոհ, լայն աշխարհահայացքով երիտասարդներ, որոնք պայքարում են ամեն խնդրի համար: Իսկ իրադարձություններն այնքան շատ են տեղի ունենում, որ արդեն չենք էլ հասցնում արձագանքել, քանի որ սրընթաց են զարգանում: Իմ կարծիքով՝ պետք է ձևավորվի  Շարժում, նոր շարժում, պետք է քննարկվի մեր երկրի ճակատագիրը, այլևս սպասել չի կարելի: Վիճակը բոլորի համար պարզ է: Մինչև 2018 թ. անհնար է այսպես շարունակվի: ԱՄՆ դեսպանը վերջերս արդեն ուղիղ տեքստով է կառավարությանը ասում` «Մի կանգնեք մեր ճանապարհին ՏՏ ոլորտում: Մի խանգարեք զարգացմանը»:

Մյուս կողմից, հաճախ է շահարկվում այն տեսակետը, որ այսքաղաքացիական հատվածն էլ ուղղորդված է դառնում այս կամ այն քաղաքական գործչի կամ ուժի կողմից:

Այո, կա այդպիսի միտում: Մահացող կուսակցությունները փորձում են գալ և սեփականացնել փոքրիկ հաղթանակները, քաղաքացիական ակտիվիստներին ներգրավել իրենց կուսակցակաշինությանը, այլ կերպ ասած՝ կուսակցականացնել նրանց և ենթարկել իրենց խաղի կանոններին: Իսկ քաղաքացիական հանրության համար դեպքերն են կարևոր, հարցին լուծում տալը, այլ ոչ թե ՈՎ կամ Ում համար: Ընտրություններին էլ շատ ակտիվիստներ պայքարեցին տեղամասերում, բայց ապարդյուն: Կուսակցությունների համար քաղաքացիական հանրությունը միայն ռեսուրս է, որը կարելի է անվճար օգտագործել իրենց շահերի համար: Ո՞ւմ են հաճելի ինչ-որ չկառավարվող, չենթարկվող, մտածող, ընդհանուր տրամաբանությունից դուրս խմբեր… Դրա համար փորձում են անվանարկել, պիտակավորել, վախեցնել: Քաղաքացիական հանրության հարթակն այսօր ֆեյսբուքն է, որը չգիտեմ՝ լա՞վ է, թե՞ վատ: Միգուցե եթե չլիներ ֆեյսբուքը, դեպքերի զարգացումը այլ՝ ավելի ռադիկալ ընթացք ստանար:

Ինչո՞ւ քաղաքացիական հանրությունը չի միավորվում, այլառանձին սելեկտիվ պայքարներ է իրականացնում, փոքրհաղթանակներ գրանցում, ամբիցանե՞րն են խանգարում:

Կոչը չի հնչեցվել: Մի քանի ամիս առաջ մարդիկ միավորվել էին: Հիշենք «Բարև» կոչվող հեղափոխությունը: Անգամ ապրիլի 9-ին 4-րդ հանրապետության ուխտ հռչակվեց: Մարդիկ երդվեցին: Ես էլ էի այդ շարժման ոգեշնչվածներից: Ավա՜ղ… Մարդիկ միշտ պատրաստ են ոտքի կանգնելու: Հիշեք՝ այդ օրերին շատ խմբերի ներկայացուցիչներ եկան, հարթակից խոսեցին, մասնակցեցին ակցիաներին, երթերին, միտինգներին: Մարդիկ, քաղաքացիական ակտիվիստները միավորման խնդիր չունեին: Ազատության հրապարակում տեսնում էինք համարյա բոլոր կուսակցությունների, խմբերի, հասարակական կազմակերպությունների ներկայացուցիչներին, Նախախորհրդարանի անդամներին, քաղաքացիական ներկայացուցիչներին ևս:  Սակայն արդեն մի քանի օրից այդ շարժումը կուսակցականացվեց, նրա ղեկավարությունը չդարձավ ժողովրդական, եթե այն կար իհարկե: Քաղաքացիական ակտվիստներին հրապարակում փորձեցին սադրիչներ անվանել, արդեն ապրիլի 10-ի նախօրեին ոստիկանության բաժինները լցված երիտասարդների մասին Ժառանգության ներկայացուցիչները հայտարարեցին, որ նրանք իրենց հետ կապ չունեն: Ցավալի էր նաև նրանց պահվածքը ավագանու ընտրությունից առաջ և հետո: Ինչևէ: Սա լավ դաս էր, որ հաջորդ անգամ թույլ չտրվի սեփականացնել շարժումը, թաքուն որոշումներ կայացնել: Այս փուլը շատ պետք էր մեզ: Այն ավելի է մոտեցնում մեզ հաղթանակին: Ի վերջո, ովքե՞ր են քաղաքացիական ակտիվիստները կամ հանրությունը… Ժողովուրդն է:

Կգա մի պահ, երբ այդ կոչի հնչյունի տակ այս բոլոր շարժումները և հոսքերը կդառնան մի մեծ, ահռելի ալիք:

Հղումը` այստեղ:

Ուր եք? Իմ հարազատ շահումյանցիներ

1992 թվականի հունիսի 13:

Այս ամսաթիվը չեն ցանկանում հիշել ԼՂՀ-ում: Այս ամսաթիվը չեն ցանկանում լսել Հայաստանի առաջին, երկրորդ, երրորդ նախագահները: Այս ամսաթիվը չեն ցանկանում հիշել Ադրբեջանում: Չհիշելու գործում բոլոր կողմերը միակարծիք են, բացի շահումյանցուց:

Ինչու? Որովհետև այդ օրը մենք կորցրեցինք մի փառահեղ երկրամաս` Հյուսիսային Արցախի Շահումյանի շրջանը իր ` Ներքին Շեն, Վերին Շեն, Հայ Պարիս, Մանաշիդ, Էրքեջ, Բուզլուխ, Կարաչինար, Գաղթուտ, Գյուլիստան, Խարխափուտ հայկական գյուղերով:
698 ք.կմ տարածք: 20.000 հայ բնակչություն:

Ով է խոսում այն 289 հոգու մասին, որոնք անհայտ կորան կամ զոհվեցին հունիսի 13-14-ին?

Վերջերս գտել եմ մի ահասառսուռ վիդեո, ազերիների նկարած, որտեղ նրանք գերի են վերցնում Կարաչինարի կողմերը հայ տղամարդուն:

Թյուր կարծիքներ կան, որ Շահումյանը ընկել է առանց պայքարի:
Դա սուտ է, քանի որ շահումյանցիները ուղիղ 1000 օր դիմակայել են բլոկադային, Կոլցո օպերացիային, ԽՍՀՄ փլուզմանը, ադրբեջանա-ռուսական ՕՄՈՆ-ի հարձակումներին, հայ կուսակցական խաղերին:
Սփյուռքի մեր հերոս տղաները, տեղացի և Հայաստանից ժամանած ինքնապաշտպանական ջոկատները պինդ էին պահում Շահումյանի պաշտպանությունը:

Սակայն ինչ կատարվեց Շուշիի գրավումից հետո ուղիղ մեկ ու կես ամիս անց? Ինչու շատ ջոկատներ լքեցին Շահումյանը, անպաշտպան թողնելով դիրքերը? Ով ականազերծեց Շահումյան տանող ճանապարհները, Գետաշենի իբր սպասվող ազատագրման պատրվակով? Խաղաց իր դերը ՀՅԴ-ՀՀՇ դիմակայությունը?

ՀՀԿ-ի նախագահ Աշոտ Նավասարդյանը Ազատամարտ թերթին տրված հարցազրույցում 1992 թվականի ամռանը ասում է` "Կարելի է կարծել, որ ինչ-որ մակարդակներում տեղի է ունեցել ուղղակի փոխանակություն: Շատ դժվար է այդ մակարդակները որոշել: Բայց կան նաև սուբյեկտիվ պատճառներ, հիմնականում` Հայաստանի մեղավորությունը: Դա Արցախի հարցում հստակ դիրքորոշում չունենալու և վատ կազմակերպված լինելու արդյունքն է:"

Շահումյանի հարցերը արդեն բաց են մնում 21 տարի:

Մռավի լեռները անցնող փախստականները

Հայաստանի ճանապարհներին շահումյանցի փախստականները

Երևանի երկաթգծի կայարան: Փախստականները սպասում են Ռուսաստան մեկնող գնացքին

Շահումյանցի տատիկը

11 ամյա շահումյանցի տղան ինքնապաշտպանության ջոկատի կազմում

Մոնթեն 1991թ. սեպտեմբերին Կարաչինարցի պաշտպանների հետ

Սերո Խանզադյանը Ներքին Շենում

Շահումյանի գյուղերը