Զորի Բալայանի նամակի անհասկանալի պահերը

Զորի Բալայանի Պուտինին հղված նամակից իմ համար զարմանալի և անհասկանալի մտքերի մեջբերում առանց մեկնաբանությունների:

Գյուլիստանի պայմանագիրը Պուտինին հիշեցնելը, նշանակում է նոր անեքսիայի հրավիրում ոչ միայն Ղարաբաղի այլ նաև Հայաստանի, Վրաստանի, Աբխազիայի, այսօրվա Ադրբեջանի:
Բալայանը ուղղակիորեն ռուսներին խնդրում է վերատիրանալ այս բոլոր պատմական տարածքներին:

"Согласно договору, Персия признавала переход к России Дагестана, Картли, Кахети, Мегрелии, Имеретии, Гурии, Абхазии и части современного Азербайджана, где находились ханства: Бакинское, Карабахское, Гянджинское, Ширванское, Шекинское, Дербентское, Кубинское. К России отошла также часть Талышского ханства."

Գյուլիստանի պայմանագրով Ռուսաստանին անցած նոր տարածքները

1. "Մոսկվայի (1921 թվականի մարտ) եւ Ղարսի (1921 թվականի հոկտեմբեր) պայմանագրերի արդյունքում այն տարածքը, որի մեծ մասի վրա կազմավորվեց բացարձակ նոր, ըստ էության թուրքական հանրապետություն, պատմականորեն պատկանում էր Հայաստանին:"

2. "Հայաստանը եւ Վրաստանը Անդրկովկասից ռուսական զորքերի դուրս բերումից հետո ստիպված էին ստեղծել անկախ հանրապետություններ,"

3. Այդ տվյալներն ամենից շատ պետք են Ձեզ, Վլադիմիր Վլադիմիրովիչ: Պետք են Ռուսաստանին: Այդ փաստարկները ցույց են տալիս, թե ինչպես մեր ընդհանուր տարածքի վրա ստեղծվեց նոր թուրքական հանրապետությունՙ սահմանային ծայրամասում:

4. Իննսունական թվականների քաղցած եւ ցուրտ Ռուսաստանում հանկարծ հայտնվեցին «էժան» բանվորական ուժի ողջ բրիգադներ Թուրքիայից: Քանզի այդ ժամանակ հետխորհրդային, ավելի ճիշտՙ լուժկովյան Մոսկվան սկսեց հիմնավորապես վերակառուցվել նոր ձեւով, որը ոչ մի ընդհանուր բան չուներ ավանդական ռուսական ճարտարապետության հետ: Այն տարիներին ես հաճախ էի մտածում այն մասին, որ եղել է ժամանակ, երբ Ռուսաստանում շինարարական եւ ճարտարապետական աշխատանք կատարել են նաեւ հայերը:

5. Մեծարգո Վլադիմիր Վլադիմիրովիչ, երկրորդ անգամ ընտրվելով Ռուսաստանի նախագահ, Դուք երկրորդ անգամ ինքնըստինքյան դարձաք ԵԱՀԽ Մինսկի խմբի համանախագահ: Մենք անընդհատ լսում ենք այն մասին, թե իբր ժամանակն է արդեն «ինչ-որ բան» ձեռնարկել: Կցանկանայի ձեզ խորհուրդ տալ. մի՛ շտապեք (ԱՄՆ-ի եւ Ֆրանսիայի նախագահների հետ միասին) կատարել մինչեւ վերջ չմտածված, մինչեւ վերջ չհաշվարկված քայլ: Երբ մոտենում ես անդունդի եզրին, անհրաժեշտ է անել ամենից սթափ, փրկիչ քայլըՙ քայլ ետ: Մտածեք վաղը չէ մյուս օրվա մասին:

6. մեծարգո Վլադիմիր Վլադիմիրովիչ, ներեցեք չափն անցնելու համար, խորհուրդ կտայի Ձեզ մտորել իրոք սուրբ մի հարցի մասին. ամեն դեպքումՙ ինչպե՞ս է այսպես ստացվել: Այն ամենից հետո, ինչ միասին ապրել են ռուս եւ հայ ժողովուրդները, հանկարծ ընդհանուր սահմաններ չունենք: Անհավատալի է: Հենց միայն XIX դարի առաջին քառորդում Ձեր եւ մեր ավելի քան 200 հազար նախնիներ իրենց կյանքն են տվել այն բանի համար, որ միավորվեն, այն բանի համար, որ ամրապնդեն «Հարավային ուղղությունը»:

7. Վլադիմիր Վլադիմիրովիչ, շատ եմ խնդրում Ձեզ, եկեք ձեռքը սրտին դրած, անկեղծորեն եւ բացորոշ մտորենք այն դիլեմայի շուրջ, թե այդ ինչ փոխզիջման մասին կարող է խոսք լինել, եթե վաղը հանկարծ Մինսկի խումբը վճռի վերջապես ասել իր վերջնական խոսքը: Չէ՞ որ ըստ պատմական ճշմարտության տրամաբանության, եթե իսկական փոխզիջման մասին ենք խոսում, ապա մեր կոնկրետ դեպքում պետք է նկատի ունենալ նաեւ ողջ հայկական Նախիջեւանը (ողջ ինքնավար հանրապետությունը), Շահումյանի շրջանը, Ելիզավետապոլի գավառը, հայ մարշալների եւ գեներալների լեգենդար գյուղ Չարդախլուն եւ շատ այլ տարածաշրջաններ:

8. Ինչ վերաբերում է ներկայիս հարաբերություններին Ռուսաստանի, Հայաստանի Հանրապետության եւ Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության միջեւ, որն ունի սեփական սահմանադրություն, որտեղ հստակ որոշված են նրա այսօրվա սահմանները, ապա մենք պետք է պարզորոշ գիտակցենք. գլխավորըՙ չխախտել մեր նախնիների սուրբ սկզբունքները, որոնք երկար ու բազմաբարդ դարերի ընթացքում մշակել են հրաշալի համատեղ պատվիրանՙ «Սիրո գինը սերն է»: Եվ միաժամանակ միշտ հիշենք, որ բարեկամության մեջ ամենակարեւորը, ամենաազնիվը, ամենաարժեքավորը սիրելն է, քան սիրված լինելը: Այդ մասին լավ եւ գործուն կերպով գիտեին ռուս եւ հայ ժողովուրդների մեծ որդիները, իսկական բարեկամներ եւ զինակիցներ Ալեքսանդր Գրիբոյեդովը եւ Խաչատուր Աբովյանը:

9. Պետք է իմաստություն եւ արիություն հավաքել եւ, ինչպես Ժան Ժակ Ռուսոն էր ասում, ձեռքը դնելով «ազնիվ սրտին», անկեղծորեն խոստովանել, որ մեր ընդհանուր երկրի փլուզումն սկսվել էր Հոկտեմբերի արշալույսին, Գյուլիստանի եւ Թուրքմենչայի պայմանագրերի խախտումով: Արդեն այն ժամանակ նենգափոխում էին պատմությունը, չիմանալով, որ չափազանց բարձր է խաթարումներ չընդունող պատմական ճշմարտության գինն ու չափը:

10. Ես լիովին համոզված եմ, որ մարդկությունն ինչ-որ ժամանակ լրջորեն կզբաղվի համացանցով:

Փակ շուկայի դիմացի մզկիթը մնաց որպես անցյալի միակ վկա

Գնացի այլանդակված Փակ շուկան:

Ինքս 30 տարի ապրել եմ կենտրոնում, սակայն այդ շուկայից հազվագյուտ ենք օգտվել: Շատ թանկ շուկա է եղել բոլոր ժամանակներում:

Ասեցի ինքս տեսնեմ ինչ են արել վհուկները:

Դրսից մուտքը չէր ձևափոխված, ավելին` զարդանախշերը ներկված էին:

Մտա ներս:
Աջ կողմում գյուղմթերքներ էին վաճառում:

Կենտրոնում դեպի վեր էին բարձրանում նոր կառուցված շարժասանդուղքները:
Հայացքս ընկավ կամարներին, որոնց շարքը շարժասանդուղքների մոտ ընդհատվեց: Կամարների շարքը կտրված էր:

Ինձ թվաց թե օդը կանգ առավ: Վեր սլացող կամարների շունչը այդտեղ ընհատվեց:
Իսկ դրանց տակ... Տակը դարձրել են հասարակ սիթի` բազմաթիվ դրամարկղներով, սայլակներով: Ձախ կողմում Նատալի ֆարմ երկու դեղատունն էին կողք կողքի:

Շուկայի ետնամասում ապակեպատ նոր բետոնյա կառույց էր, 2-3 հարկանի սյուներ էին: Դրանք պատել էին մգեցված ապակիներով, որպեսզի ներսում հենց այս պահին ընթացող շինարարությունը թաքցնեն: Ներսում եռուզեռ էր, աղմուկ, երկաթ, արմատուրաներ էին կտրում:

Շուկայի կողքի պատերի լուսամուտները բետոնած էին, մուտքի դռները զմռսված:
Զարմանքս այն էր, որ շատ աշխույժ առևտուր էր ընթանում: Մեծամասամբ ոնց որ կենտրոնում տուրիստ եկած մարդիկ էին: Սակայն նրանց մեջ նկատեցի նաև ՊԵԿ տեղակալ Ալավերդյանին: Նրա սայլակը մինչև վեր լցված էր:
Բազմաթիվ ՊԵԿ պետեր փոխած, հավերժ պաշտոնյան գոհ էր երևում իր առևտրից:
Ալավերդյաների քաղաք է Երևանս:

Ինձ ոչինչ չմնաց, քան մտնել կողքի մզկիթը: Կապույտ մզկիթը սրանից հետո արդեն օտար չէր թվում ինձ: Միակ հին, չպղծված, մանկության հետ կապող շինությունը դա է մնացել: Պարսիկները թույլ չեն տվել ավիրել նաև այն և նորոգել են:

Արագ հեռացա մի վայրից, որտեղ երևաց հայոց պետականության անզորությունը: Քաղաքապետը գցում է մշակույթի նախարարության վրա, սրանք ճարտարապետների, նրանք կարծես թե դեմ են:

Բայց օլիգարխը կանգնեցրել է բոլորին փաստի առաջ:
Նոր սիթին գործում է:

Քաղաքային տրանսպորտը Բաթումիում 50 դրամ է

Հայ պաշտոնյաները շատ են սիրում համեմատություններ անել այն երկրների հետ` այս կամ այն ոլորտներում, որտեղ ըստ իրենց իրենք ունեն առավելություն:
Հաճախ համեմատվում են ամենավատ օրինակների հետ, որ իրենց առավելությունը ակնհայտ լինի, օրինակ Թուրքմենիայի, կամ Ադրբեջանի:

Ես կհամեմատեմ տրանսպորտը Բաթումիի և Երևանի: Հետևությունները արեք ինքներդ:
Այս մակարդակը չի զիջում եվրոպականին, քանի որ տեսել եմ իմ աչքով նաև Եվրոպայում:
Հոդվածը գրում եմ հայաստանյան անհիմն տրանսպորտային թանկացման ֆոնին: Թող մեր քաղաքացիները տեսնեն հարևան Վրաստանի փորձը, գները, որակը:

Նախ բոլոր կանգառներում կան էլեկտրոնային տաբլոներ, որտեղից կարող ենք իմանալ, թե որ համարի ավտոբուսը երբ է գալու`

Բաթումիում քաղաքային տրանսպորտը ավտոբուսներ են, որոնք շատ հարմար ու որակյալ են: Ես իմ 186 բոյով նորմալ կարող եմ կանգնել, սրահը շատ ընդարձակ է, նստարանները լայն, իրարից հեռու: Վարորդի մոտ կա վազող տողով էլեկտրոնային տաբլո , որտեղ նշվում է հաջորդ կանգառը:
Ավտոբուսի ներսում աշխատում է կոնդիցիոներ:

Ավտոբուսի սրահում կան տոմսի էլեկտրոնային դակիչներ:

Ավտոբուսների տոմսերը վաճառվում են բոլոր խանութներում: Օրինակ 15 տոմսը արժե ընդամենը 3 լարի, այսինքն մեկ տոմսը 50 դրամ: Սակայն տոմսը կարելի է գնել նաև անմիջապես վարորդի մոտից, սակայն դա եռակի թանկ է:

Չդակելու դեպքում տուգանքը 5 լարի է:
Քաղաքային բոլոր ավտոբուսների համարների ընթացիկ տեղաբաշխումը  GPS կոորդինատների միջոցով երևում է օնլայն քարտեզի վրա:
Սա կայքն է`  http://batauto.ge/gps/:

Յուրաքանչյուր երթուղու համարի ավտոբուսը օրվա ցանկացած ժամին կարելի է տեսնել թե որտեղ է գտնվում :

Քաղաքում կայանումը նորից վճարովի է, բայց առանց պառկովշիկների: Կան գանձման ժամանակակից տերմինալներ:

Կայանման գները հետևյալն են` 1 ժամը 120 դրամ, 2 ժամը 250 դրամ, ամեն հաջորդ ժամը 250 դրամ:

Քաղաքում գործում է ֆրանսիական հեծանիվների վարձակալության քարտային համակարգ:
Վճարելով 20 լարի, 5000 դրամ, դուք ձեռք եք բերում ժամը 125 դրամով, օրվա ցանկացած ժամին հեծանիվ վարձակալելու հնարավորություն:

Քաղաքում գործում է մոտավորապես 36 հեծանիվների վարձակալության և կայանման կետ: Կարելի է մի կետից վերցնել հեծանիվ, և թողնել այն մյուս կետում: Ամբողջ քաղաքում կատարված է հեծանիվների ուղիների գծանշում:
Այս սարքից դուք ստանում եք հեծանիվի բանալին և տեսնում ձեր քարտի հաշվեկշիռը`

Հեծանիվների կայանման կետերի քարտեզը սա է`

Սա էլ հեծանիվի Ձեր անձնական քարտն է, որը վավեր է մեկ տարի և որը կարելի է լիցքավորել հավելյալ գումարով`

Մարդիկ մտածել են իրենց քաղաքի համար, ստեղծել են հարմար պայմաններ, քաղաքակիրթ պայմաններ, շատ մատչելի գներով:
Հետևությունները թողնում եմ Ձեզ, հայաստանյան անալոգների մասին:

Ինձ համար ԱՇՈՏԻՉ դիմելաձևը նույնն է, ինչպես որ ԱՇՈՏ ՕՂԼԻ-ն:

Ճանապարհային ոստիկանների հետ պատմություններ միշտ էլ լինում են:

Բայց այսօրվա եղածը շատ տիպիկ և մտահոգիչ է այլ առումով:

Խոսքս խախտման կամ իմ մեղավորության կամ անմեղության մասին չէ իհարկե:

Մեջբերեմ մեր խոսակցությունը, դուք ինքներդ դատեք:
- Բարև Ձեզ
- Ողջույն

- Դուք խախտում եք կատարել, դեղին լույսի տակ խաչմերուկը անցաք:
- Այո, իհարկե պետք է դեղինի տակ անցնեի, քանի որ կանաչի ժամանակ մուտք եմ գործել խաչմերուկ և պետք է խաչմերուկը ազատեի:

- Ոչ, դուք խաչմերուկ մտել եք կարմիր լույսի տակ:
- Դա ձեր սուբյեկտիվ կարծիքն է, ես մտել եմ կանաչի տակ վերջին պահին: Եթե ունեք հակառակի ապացույցներ, խնդրում եմ ներկայացնեք:

- Ախպեր, հո ես քո հետ վիդեոկամերայով չեմ խոսալու:
- Իհարկե միայն կամերայով պետքա խոսաք, ցույց տվեք նկարած ապացույցը:

- Դուք կարող եք բողոքարկել իմ որոշումը 10 օրյա ժամկետում:
- Դա ձեր կարծիքն է, որը ոչնչով ավելին չէ իմ կարծիքից: Իսկ ես հակառակն եմ կարծում:

- Ինչա բողոքարկելու ես իմ որոշումը?
- Անպայման, կասկած չկա դրանում:

- Տվեք Ձեր փաստաթղթերը:
- Խնդրեմ:
- Հիմա ինչ անենք ԱՇՈՏԻՉ ???

Այստեղ ես արդեն չդիմացա:

- Ես ձեզ համար ԱՇՈՏԻՉ չեմ: Շատ ցավալի է, որ 25 տարվա անկախ երկրի ոստիկանը ՀՀ քաղաքացուն ԱՇՈՏԻՉ է ասում: Ռուսական ստրկամտության լավագույն ձևով: Ռուսները իրար պարոն Ղազարյան չեն ասում չէ? Դուք ինչի եք ասում? ԱՇՈՏԻՉ կարող են ասել ՀԱԿՈԲԻՉԻՆ, ԱԶԱՏԻՉԻՆ, բայց ոչ ինձ:
- Բա ոնց դիմեմ?

- Դիմեք պարոն Ղազարյան: Հայերեն դիմեք, ոչ թե ռուսերեն: Իմ համար ԱՇՈՏԻՉ դիմելաձևը նույնն է, ինչպես որ ԱՇՈՏ ՕՂԼԻ-ն: Տարբերություն չեմ տեսնում:
- Չէ, տենց չեմ դիմի, ինչ ես ասում? Ընկեր ոնց որ տրամադրությունդ էսօր տեղը չի, իմացեք որ մենք էլ ենք մարդկային: Վերցրու փաստաթղթերը: Հաջողություն:
- Լավ եղեք:

Եթե ԱՇՈՏԻՉ-ով դիմելաձևը ընդունված է նախագահից, նախարարներից, մարզպետներից մինչև ճանապարհային ոստիկան - սա է ինքնության կորուստը:

Անկախությունը չի կորցվելու մեկ ակնթարթում: Դա երկարատև ներքին գործընթաց է: Որի դրսևորումներից մեկը այս ուծացումն է:

Մինչև 2017-18 թթ. ընտրություններ դեռ շատ բաներ են լինելու

ՍԻՐԱՆՈՒՅՇ ՊԱՊՅԱՆ, Հարցազրուցավար
Հարցազրույց - 25 Հունիսի 2013, 09:32

Մեր զրուցակիցն է քաղաքացիական ակտիվիստ, ծրագրավորող Արթուր Ղազարյանը

Արթուր, հանրությունը բուռն արձագանքեց վարչապետի ևարքեպիսկոպոս Կճոյանի օֆշորային սկանդալին, Վերահսկիչպալատի հաշվետվությանը, սակայն կարծես չիբարձրացվում նրա հրաժարականի պահանջը: Հնարավո՞ր է՝այս բացահայտումները հանգեցնեն նրա հրաժարականին:

Անցյալ տարի՝ Վերահսկիչ պալատի նախագահի ելույթից հետո, փորձել եմ գումարել նրանց բոլոր բացահայտված խախտումների գումարը: Ստացվել է մի թիվ, որն ուղղակի հավասար էր Վերահսկիչ պալատի ծախսերի գումարին: Այսինքն՝ նրանք ընդամենը  փորձում են ցույց տալ, որ բյուջեից սնվող վնասաբեր կառույց չեն: Այս տարի արդեն չեմ էլ կարդացել այդ պալատի հաշվետվությունը, քանի որ նոր բան չեմ սպասել այդ հաշվետվությունից:

Ինչ վերաբերում է վարչապետին: Իսկ ո՞վ պետք է պահանջի այդ հրաժարականը. ՀՀԿ-ն, որը դեռ չի կարողանում կողմնորոշվել Ռուսաստան-Արևմուտք հարցի շո՞ւրջ, ընդդիմությո՞ւնը, որն ուղղակի չկա, կուսակցություննե՞րը, որոնք լիովին վարկաբեկվել են իշխանությունների հետ իրենց խաղերով:

Վարչապետն այս կրիմինալ իշխանությունների խնդիրը լիովին լուծում է: Նրա օրոք բյուջեն կրկնապատկվել է և դեռ ավելին, և համապատասխանաբար ավելացել են օլիգարխիայի գրպանների ատկատները: Վարչապետը հարմար ֆիգուր է այսօր այս կոնֆիգուրացիայում: Մի կողմից, թվում է, թե նա եվրոպամետ է, քանի որ մի պահ սովորել է Արևմուտքում, թվում է, թե ռուսամետ է, քանի որ ավարտել է ռուսական դպրոց և սովորել Ռուսաստանում: Նա բացահայտ դեմ է արտահայտվում Մաքսային միությանը, ռուսական «Հայրենակիցներ» ծրագրին, մյուս կողմից, ԱՊՀ ղեկավարների հանդիպմանն արդեն չի մերժում Մաքսային միության գաղափարը: Հարցը նրանում է, որ իշխանությունների և մասնավորապես վարչապետի քայլերը իմպուլսիվ են և թելադրված պահի լրջությամբ: Մի թեթև լուր եկավ, որ Մոսկվան դատարան է հանձնել Նաիրիտի հետ կապված թղթերը, մյուս կողմից Արևմուտքը Կիպրոսում բացում է նրա օֆշորի գործարքը: Մեր իշխանությունը պատանդ է աշխարհի հզորների ձեռքին:

Արդյո՞ք այս ամենը 2017-2018 թթ. ընտրություններին նախապատրաստվելու քայլեր են և իշխանության մեջ լուրջվերադասավորումների հնարավորություն:

Մինչև 2017-18 թթ. ընտրություններ, կարծում եմ, դեռ շատ բաներ են լինելու: Նրանք հիմա հաստատ դրան չեն պատրաստվում:

Արտաքին քաղաքական կուրսի փոփոխություն կլինի՞, թեկարծում եք՝ մինչև 2018 շատ իրադարձությունների թվումկլինի նաև իշխանափոխություն:

Արտաքին քաղաքական փոփոխությունը, որը բացահայտ հայտարարված է,  Եվրասիական միության ստեղծման ժամկետն է` 2015 թվականի հունվարի սկիզբ: Մյուս ժամկետը նոյեմբերին Եվրոպայի հետ ասոցացման պայմանագրի նախանշված ստորագրումն է: Մեր «կոմպլեմենտար» քաղաքականությունն ուղղակի քամում է երկիրը: Այս քաղաքականությունը մեզ դարձրել է գործիք բոլոր կողմերի ձեռքում, և այսօր մեզ ոչ մի գործընկեր ուղղակի չի հավատում: Բոլորը կասկածում են, քանի որ խաղի մեջ ենք հակադիր ուժերի հետ` ԱՄՆ, Եվրոպա, Ռուսաստան, Իրան, Թուրքիա:

Վարչապետի փոփոխությունը եթե լինի, կարվի արդեն կողմնորոշման համատեքստում: Վերջին հինգ տարում արտագաղթել է 200.000-ից ավելի մարդ: Սա ահագնացող գործընթաց է, որն արդեն անիմաստ է դարձնում ամեն բան: Ո՞ւմ համար է երկիրը, եթե այնտեղ քաղաքացի չի ապրելու, ո՞ւմ համար են հենց այն ազատագրված տարածքները, որոնք մենք չենք բնակեցնում: Բայց ինչպես ասում են`սուրբ տեղը դատարկ չի լինում: Եթե մենք չլրացնենք այդ տեղը, այլ լրացնողներ միշտ էլ կգտնվեն: Եթե հայ գյուղացին չի կարող ոչխար պահել Սյունիքում, դա կանի պարսիկ գյուղացին: Եթե հայը չապրի Արցախի ազատագրված տարածքում, դա կանի ադրբեջանցին: Արտագաղթողը թուլացնում է պայքարը, սակայն մնացողների վրա պատասխանատվության բեռն էլ է ավելանում:

Իշխանությունն ապիկար է, կուսակցությունները՝վարկաբեկված, ի՞նչ պետք է անեն մտածող քաղաքացիները,բացի արտագաղթի դիմելուց:

Քաղաքացիական հատվածն այսօր այն հույսն է, որը պետք է շունչ տա, վերակենդանացնի մեր երկիրը: Այնտեղ են չվարկաբեկված, կիրթ, անձնազոհ, լայն աշխարհահայացքով երիտասարդներ, որոնք պայքարում են ամեն խնդրի համար: Իսկ իրադարձություններն այնքան շատ են տեղի ունենում, որ արդեն չենք էլ հասցնում արձագանքել, քանի որ սրընթաց են զարգանում: Իմ կարծիքով՝ պետք է ձևավորվի  Շարժում, նոր շարժում, պետք է քննարկվի մեր երկրի ճակատագիրը, այլևս սպասել չի կարելի: Վիճակը բոլորի համար պարզ է: Մինչև 2018 թ. անհնար է այսպես շարունակվի: ԱՄՆ դեսպանը վերջերս արդեն ուղիղ տեքստով է կառավարությանը ասում` «Մի կանգնեք մեր ճանապարհին ՏՏ ոլորտում: Մի խանգարեք զարգացմանը»:

Մյուս կողմից, հաճախ է շահարկվում այն տեսակետը, որ այսքաղաքացիական հատվածն էլ ուղղորդված է դառնում այս կամ այն քաղաքական գործչի կամ ուժի կողմից:

Այո, կա այդպիսի միտում: Մահացող կուսակցությունները փորձում են գալ և սեփականացնել փոքրիկ հաղթանակները, քաղաքացիական ակտիվիստներին ներգրավել իրենց կուսակցակաշինությանը, այլ կերպ ասած՝ կուսակցականացնել նրանց և ենթարկել իրենց խաղի կանոններին: Իսկ քաղաքացիական հանրության համար դեպքերն են կարևոր, հարցին լուծում տալը, այլ ոչ թե ՈՎ կամ Ում համար: Ընտրություններին էլ շատ ակտիվիստներ պայքարեցին տեղամասերում, բայց ապարդյուն: Կուսակցությունների համար քաղաքացիական հանրությունը միայն ռեսուրս է, որը կարելի է անվճար օգտագործել իրենց շահերի համար: Ո՞ւմ են հաճելի ինչ-որ չկառավարվող, չենթարկվող, մտածող, ընդհանուր տրամաբանությունից դուրս խմբեր… Դրա համար փորձում են անվանարկել, պիտակավորել, վախեցնել: Քաղաքացիական հանրության հարթակն այսօր ֆեյսբուքն է, որը չգիտեմ՝ լա՞վ է, թե՞ վատ: Միգուցե եթե չլիներ ֆեյսբուքը, դեպքերի զարգացումը այլ՝ ավելի ռադիկալ ընթացք ստանար:

Ինչո՞ւ քաղաքացիական հանրությունը չի միավորվում, այլառանձին սելեկտիվ պայքարներ է իրականացնում, փոքրհաղթանակներ գրանցում, ամբիցանե՞րն են խանգարում:

Կոչը չի հնչեցվել: Մի քանի ամիս առաջ մարդիկ միավորվել էին: Հիշենք «Բարև» կոչվող հեղափոխությունը: Անգամ ապրիլի 9-ին 4-րդ հանրապետության ուխտ հռչակվեց: Մարդիկ երդվեցին: Ես էլ էի այդ շարժման ոգեշնչվածներից: Ավա՜ղ… Մարդիկ միշտ պատրաստ են ոտքի կանգնելու: Հիշեք՝ այդ օրերին շատ խմբերի ներկայացուցիչներ եկան, հարթակից խոսեցին, մասնակցեցին ակցիաներին, երթերին, միտինգներին: Մարդիկ, քաղաքացիական ակտիվիստները միավորման խնդիր չունեին: Ազատության հրապարակում տեսնում էինք համարյա բոլոր կուսակցությունների, խմբերի, հասարակական կազմակերպությունների ներկայացուցիչներին, Նախախորհրդարանի անդամներին, քաղաքացիական ներկայացուցիչներին ևս:  Սակայն արդեն մի քանի օրից այդ շարժումը կուսակցականացվեց, նրա ղեկավարությունը չդարձավ ժողովրդական, եթե այն կար իհարկե: Քաղաքացիական ակտվիստներին հրապարակում փորձեցին սադրիչներ անվանել, արդեն ապրիլի 10-ի նախօրեին ոստիկանության բաժինները լցված երիտասարդների մասին Ժառանգության ներկայացուցիչները հայտարարեցին, որ նրանք իրենց հետ կապ չունեն: Ցավալի էր նաև նրանց պահվածքը ավագանու ընտրությունից առաջ և հետո: Ինչևէ: Սա լավ դաս էր, որ հաջորդ անգամ թույլ չտրվի սեփականացնել շարժումը, թաքուն որոշումներ կայացնել: Այս փուլը շատ պետք էր մեզ: Այն ավելի է մոտեցնում մեզ հաղթանակին: Ի վերջո, ովքե՞ր են քաղաքացիական ակտիվիստները կամ հանրությունը… Ժողովուրդն է:

Կգա մի պահ, երբ այդ կոչի հնչյունի տակ այս բոլոր շարժումները և հոսքերը կդառնան մի մեծ, ահռելի ալիք:

Հղումը` այստեղ:

Ուր եք? Իմ հարազատ շահումյանցիներ

1992 թվականի հունիսի 13:

Այս ամսաթիվը չեն ցանկանում հիշել ԼՂՀ-ում: Այս ամսաթիվը չեն ցանկանում լսել Հայաստանի առաջին, երկրորդ, երրորդ նախագահները: Այս ամսաթիվը չեն ցանկանում հիշել Ադրբեջանում: Չհիշելու գործում բոլոր կողմերը միակարծիք են, բացի շահումյանցուց:

Ինչու? Որովհետև այդ օրը մենք կորցրեցինք մի փառահեղ երկրամաս` Հյուսիսային Արցախի Շահումյանի շրջանը իր ` Ներքին Շեն, Վերին Շեն, Հայ Պարիս, Մանաշիդ, Էրքեջ, Բուզլուխ, Կարաչինար, Գաղթուտ, Գյուլիստան, Խարխափուտ հայկական գյուղերով:
698 ք.կմ տարածք: 20.000 հայ բնակչություն:

Ով է խոսում այն 289 հոգու մասին, որոնք անհայտ կորան կամ զոհվեցին հունիսի 13-14-ին?

Վերջերս գտել եմ մի ահասառսուռ վիդեո, ազերիների նկարած, որտեղ նրանք գերի են վերցնում Կարաչինարի կողմերը հայ տղամարդուն:

Թյուր կարծիքներ կան, որ Շահումյանը ընկել է առանց պայքարի:
Դա սուտ է, քանի որ շահումյանցիները ուղիղ 1000 օր դիմակայել են բլոկադային, Կոլցո օպերացիային, ԽՍՀՄ փլուզմանը, ադրբեջանա-ռուսական ՕՄՈՆ-ի հարձակումներին, հայ կուսակցական խաղերին:
Սփյուռքի մեր հերոս տղաները, տեղացի և Հայաստանից ժամանած ինքնապաշտպանական ջոկատները պինդ էին պահում Շահումյանի պաշտպանությունը:

Սակայն ինչ կատարվեց Շուշիի գրավումից հետո ուղիղ մեկ ու կես ամիս անց? Ինչու շատ ջոկատներ լքեցին Շահումյանը, անպաշտպան թողնելով դիրքերը? Ով ականազերծեց Շահումյան տանող ճանապարհները, Գետաշենի իբր սպասվող ազատագրման պատրվակով? Խաղաց իր դերը ՀՅԴ-ՀՀՇ դիմակայությունը?

ՀՀԿ-ի նախագահ Աշոտ Նավասարդյանը Ազատամարտ թերթին տրված հարցազրույցում 1992 թվականի ամռանը ասում է` "Կարելի է կարծել, որ ինչ-որ մակարդակներում տեղի է ունեցել ուղղակի փոխանակություն: Շատ դժվար է այդ մակարդակները որոշել: Բայց կան նաև սուբյեկտիվ պատճառներ, հիմնականում` Հայաստանի մեղավորությունը: Դա Արցախի հարցում հստակ դիրքորոշում չունենալու և վատ կազմակերպված լինելու արդյունքն է:"

Շահումյանի հարցերը արդեն բաց են մնում 21 տարի:

Մռավի լեռները անցնող փախստականները

Հայաստանի ճանապարհներին շահումյանցի փախստականները

Երևանի երկաթգծի կայարան: Փախստականները սպասում են Ռուսաստան մեկնող գնացքին

Շահումյանցի տատիկը

11 ամյա շահումյանցի տղան ինքնապաշտպանության ջոկատի կազմում

Մոնթեն 1991թ. սեպտեմբերին Կարաչինարցի պաշտպանների հետ

Սերո Խանզադյանը Ներքին Շենում

Շահումյանի գյուղերը

Մարդ չկար Արաբկիրի զինկոմիսարիատում

Ուրեմն մայիսի 4-ին զանգահարել էին ձեռքիս հեռախոսին և անհայտ անձը ներկայացավ որպես Արաբկիրի զինկոմիսարիատից, ասաց որ երկուշաբթի օրը մայիսի 6-ին ժ 9.30 գնամ զինկոմիսարիատ:
Ասացի, որ ընտրություններին եմ մասնակցելու, որպես վստահված անձ և մյուս առավոտյան շատ դժվար կլինի գնալը, քանի որ 24 ժամ անքուն և սոված հսկում ենք ավագանու ընտրությունները:
Նրան խնդրեցի պատշաճ կերպով ծանուցում ուղարկել, ինչպես որ կարգն է, երբ կստորագրեմ, կտեսնեմ հիմքերը իհարկե կներկայանամ: Քանի որ հեռախոսով ով ասես կարող է զանգել և ես պարտավոր չեմ ամեն զանգին հավատալ:

 Ուրեմն մայիսի 8-ին ժամը 18.00-ին տուն է գալիս քաղաքացիական հագուստով մեկը և դուռը ծեծելով դրսից ահաբեկում կնոջս և երեխաներին` "Եթե չբացեք Ձեզ դատ է հասնում":
Կինս բացում է դուռը, պարզվում է որ բերել են ծանուցագիր զինկոմիսարիատից:
Նա զանգեց ինձ, ասացի որ անպայման ստորագրի ծանուցագիրը:
Ճիշտ է օրը պարզ չի գրված` 11,21,22,28??? Բայց բովանդակությունից հասկացա, որ 11-ին պետք է գնալ:
Գրված էր ՃԻՇՏ ԺԱՄԸ 9.30:
Այսօր ես ժամը 9.10-ից Արաբկիրի զինկոմիսարիատում էի:
Ոչ ոք չկար: Միայն պահակակետի ծառայողներն էին: Երբ կգան պարզ չէր:

Աչքի զառնեց Խաչատուրովի հակասահմանադրական գրությունը, թե չի կարելի զինկոմիսարիատ մտնել բջջային հեռախոսներով: Ինչու? Ինչ եք թաքցնում? Սա հո զորամիավորում չէ, այլ բոլորս գիտենք ինչեր են կատարվում զինակոչիկների հետ:
Պետք է թույլ տալ և հանել այս հրամանը:

Շատ զայրացա, որ հայ սպային զինկոմիսարիատի աշխատակիցները այդպես են վերաբերվում:
9.32-ին ասացի, որ գրանցեն մատյանում, որ ներկայացել եմ ճիշտ ժամին և ես պարտավոր չեմ սպասել եթե կոմիսարիատը ամայի է:
9.35 ես գնացի, քանի որ ՃԻՇՏ 9.30 ինձ սպասող չկար այդտեղ:

Վիդեո ապացույց որ 9.35 մարդ չկար

Սպասել անկազմակերպ աշխատողներին ես պարտավոր չեմ:

Կարծում եմ, որ նախարարությունը պետք է ուշադրություն դարձնի աշխատողների վերաբերմունքին քաղաքացիներին: Եվ իհարկե պարտաճանաչությանը:
Ինչ է նշանակում գրել ծանուցագրում` "ներկայանալ Ճիշտ ժամին", վախեցնել քրեական օրենսգրքի հոդվածով ծանուցագրի տակը, ու իրենք չգան այդ ժամին???

Երբ եք սովորելու հարգել ՀՀ քաղաքացուն?

Պատժել է պետք հենց այդպիսի անբարեխիղճ աշխատողներին: